Ziya Gökalp ve Cemil Meriç’in görüşlerinde Aydın ve modernleşme meselesi

Abstract

Bu çalışma Ziya Gökalp ve Cemil Meriç’in aydın ve modernleşme meselesine ilişkin görüşlerini konu almaktadır. Çalışmada aydın ve modernleşme meselesi ele alınırken, toplumu oluşturan sosyal ve siyasal yapıların farklılık arz edebilmesinden ötürü çalışma boyunca incelenen konuların sağlıklı değerlendirilebilmesi amacıyla sosyal hadiselerin yaşandığı çağın koşulları göz önüne alınmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde Ziya Gökalp ve Cemil Meriç’in hayatları, Türk düşünce tarihinde ve Türk edebiyatındaki yerleri ve son olarak bilim ve sosyolojiye katkıları değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonraki bölümünde bu iki düşünürün aydın ve modernleşme meselesine bakış açıları karşılaştırmalı bir şekilde ele alınarak ilerlenilmiştir. Doğu ve Batı ekseninde aydın ve modernleşme meselesine açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Aydın meselesinin Türk düşüncesinde, bilim dünyasında ve kültür hayatındaki serüveni anlatılmaya çalışılmıştır. Buna ilaveten modernleşme bağlamında birbiri ile girift halde olan Doğu-Batı, dil, din, kültür ve medeniyet kavramları ana hatları ile ele alınmıştır. Çalışma nitel bir araştırma özelliğinde olup Ziya Gökalp ve Cemil Meriç’in aydın ve modernleşme ile ilgili görüşlerinin karşılaştırmalı analizi için; kaynakların taranmasında doküman analizi, kodlama ve betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre çalışmada; aydın ve modernleşme meselesinin siyasal hayat, dil, din gibi birçok toplumsal kurumu etkilediği ve bu kurumları belli bir dönüşüm içerisine de sürüklediği anlaşılmıştır. Bu sebeple çalışma boyunca tüm başlıklar ayrı ayrı ele alınsa da birbiri ile sarmal halde incelenmiştir. Son olarak çalışmada modernleşen dünyada aydının; yaşadığı çağın koşullarını iyi analiz eden, toplumun ilerlemesi için katkı sağlayan ve aynı zamanda halkına yabancılaşmayan bir kimlik çizmesi gerektiği konusunda her iki düşünürün ortak bir kanaat gösterdiği tespit edilmiştir.

This study focuses on Ziya Gokalp and Cemil Meric's views on the themes of intellectuality and modernization. While addressing such issues, the present study tries to gain an insight into the conditions in which the social events took place in order to evaluate them properly, since the social and political structures that make up the society may differ. The opening section of this study addresses the lives of Ziya Gokalp and Cemil Meric, their place in Turkish intellectual history and Turkish literature, and their contribution to science and sociology. The following section comparatively deals with the standpoints of these two thinkers on intellectuality and modernization, attempting to clarify these issues along the East and West axis. This section also elaborates and tries to shed light on the journey of intellectuality in Turkish thought history, world of science and cultural life. In addition, the concepts such as East-West, language, religion, culture and civilization, which are all intricate with each other in the context of modernization, are outlined. This qualitative study comparatively analyzes Ziya Gokalp and Cemil Meric's views on intellectuality and modernization through document analysis, coding, and descriptive analysis method. The findings obtained as a result of the analyses suggest that intellectuality and modernization affect multiple social institutions, such as political life, language, and religion, driving these institutions into a certain transformation. Accordingly, although all the headings are covered separately throughout the study, they are investigated in spiral form. Subsequently, it is argued that both thinkers share a common ground in that the intellectual in the modernizing world should be able to adopt an identity which finely analyzes the conditions of the age they live in and contributes to the improvement of the society, while not becoming alienated to its people at the same time.