Tek parti dönemi gazeteciliğinde faşizan söylem: varlık vergisi örneği

Abstract

Faşizmin, Hitler ve Mussollini gibi güçlü siyasal liderleri bulunurken, ünlü teorisyenleri ve genel geçer evrensel ilkeleri diğer ideolojilere nazaran daha az bulunmaktadır. Propaganda, ajitasyon ve coşkulu milliyetçilikle oldukça yakın bağları olan faşizm, genelde kandaşlık vurgusu üzerinden ırksal üstünlüğü savunmakta ve bu durum "biz" ve "öteki" ayrımına yol açmaktadır. Faşizmin ürettiği bu ayrımcı dil; rejimin, ideolojinin, hareketin veya gündelik hayatın sıradan söylemlerinde her an karşılaşılabilecek bir yaygınlığa sahiptir. Türkiye'de 1923-1950 tarihleri arasında hüküm süren Tek Parti döneminin millet ve milliyetçilik anlayışlarının kültürel ya da bir başka ifadeyle subjektif millet anlayışına uygun olmasına rağmen, 1930'lar ve 1940'lardaki bazı uygulamaların şoven hatta ırkçı unsurları içinde barındırdığı iddia edilmektedir. Bu uygulamalardan birisi de 1942 ile 1944 yılları arasında uygulanan Varlık Vergisi Kanunu'dur. Bu çalışmada amaç, Varlık Vergisi uygulamasını konu alarak,Cumhuriyetin Tek Parti döneminin hükümet ve toplum nezdinde faşizan söylemler üretip üretmediğini açıklamaya çalışmaktır. Bu amaçla, çalışmada, Tek Parti döneminde yasalaşıp hükümet tarafından yürütülen 1942 Varlık Vergisi uygulamasının ilk gündeme getirilmesinden tartışmaların sönümlendiği yaklaşık 29 aylık süreç içerisinde dönemin Cumhuriyet Gazetesi'ndeki haber metinleri ve köşe yazıları incelenmiştir. Dönemin hükümet yanlısı Cumhuriyet Gazetesi üzerinden faşizan söylemin ayrımcı dili, eleştirel söylem çözümlemesinin söylemtarihsel yaklaşımına göre incelenmiştir. Çalışmada elde edilen bulgular ışığında Tek Parti döneminin faşizan saiklerle anılmasının en büyük nedenlerinden birinin, dönemin basınında kullanılan ayrımcı dilin yoğunluğu olduğu ortaya konulmuştur. Tek Parti döneminde, rejimden ziyade gündelik hayatın sıradan söyleminde faşizan dilin yaygın olduğu gözlenmiştir.

There are fewer theoretical theorists and universal principles in general in fascism than other ideologies, while it has strong political leaders such as Hitler and Mussolini. Fascism, which has close ties to propaganda, agitation and enthusiastic nationalism, defends racial superiority over the accusation in general,and this leads to the distinction between "us" and "the other". This discriminatory language produced by fascism; has a prevalence that can be encountered discourses of the regime, ideology, movement or at any time in the ordinary everyday life. Despite the fact that Single Party period during 1923 to 1950 has an understanding of cultural nation or, in other words, subjective nationalism, some practices in the 1930s and 1940s are claimed to contain chauvinist or even racist components. One of these applications is the Capital Tax Law, which was applied between 1942 and 1944. The aim of this study is to try to explain whether the Republican Single Party period produces fascist discourses by the government and the society by considering the Capital Tax application. For this purpose, in this study, the news texts and columns about the 1942 Capital Tax application, which was enacted by the government during the Single Party period, in the Cumhuriyet Newspaper, 29-month period were examined in the period in which was brought to the first agenda until the discussions faded. The discriminatory language of fascist discourse was analyzed through the pro-government Cumhuriyet Newspaper according to the discourse-historical approach of critical discourse analysis. In the light of the findings obtained in the study, it was revealed that one of the biggest reasons for the Single Party period to be mentioned with fascist motives is the intensity of the discriminatory language used in the press of the period. It was observed that fascist language was common in the ordinary discourse of daily life rather than the regime in the Single Party period.