Mukaddime’nin coğrafi kaynakları

Abstract

Mukaddime, Orta Çağ’ın son coğrafyacılarından İbn Haldun tarafından Kitab’ul İber isimli dünya tarihi eserine giriş mahiyetinde yazılmıştır. Ancak adı geçen eser için yazılan bu giriş, daha sonra müstakil bir eser halini almıştır. Birçok dile çevrilmiş olan Mukaddime coğrafya, tarih, sosyoloji ve siyaset gibi disiplinlerde çalışan sosyal bilimcilerin temel kaynaklarından biri olmuştur. Eserin bu denli ilgi görmesinin nedenlerini, hiç şüphesiz müellifin yapmış olduğu tespit ve vardığı sonuçlar ile eserin muhteva ve metodolojisinde aramak gerekir. Bu çalışmanın konusunu, Mukaddime’de kullanılan coğrafi kaynaklar teşkil eder. Bu bağlamda Mukaddime’de zikredilen ve yer yer alıntılar yapılan coğrafi kaynaklar ve bunlardan faydalanış biçimi ele alınmıştır. Eserde yer alan coğrafi bilgilerin bir kısmı daha önce yaşamış coğrafyacıların eserlerinden istifade edilerek yazılmıştır. Çalışmada bunlara örnekler verilmiştir. Çalışmanın temel amacı, Mukaddime’den önce yazılmış coğrafi eserlerin İbn Haldun’un meşhur eserine katkı ve etkisini incelemektir. Bu sayede İbn Haldun’un coğrafya görüşünün oluşumunda bu eserlerin önemine dikkat çekilmiştir.