Tripolis'te bulunan Geç Antik Çağ Unguentariumları'nın arkeometrik yönden değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma Tripolis Antik Kenti'nde (Denizli) bulunan ve Geç Antik Çağ'a tarihlenen bir grup unguentarium örneğinin arkeometrik yönden incelenmesini amaçlamaktadır. Örnekler makroskobik özellikleri açısından düz dipli ve sivri dipli olmak üzere iki gruba ayrılmışlardır. Unguentarium örneklerinin mineralojik-petrografik özellikleri, X-ışınları kırınımı (XRD) ve optik mikroskop çalışmaları ile kimyasal bileşimleri ise X-ışınları floresans spektrometresi (XRF) ile belirlenmiştir.Yapılan optik mikroskop ve XRD çalışmalarının sonucunda, örnekler içerdiği mineral bileşimleri ve dokusal özelliklerine göre üç gruba ayrılmışlardır.Grup 1 örnekleri bol kuvars, plajiyoklas gehlenit içerikli, yer yer sparikalsit dolguludur. Grup 2 örneklerinin bol plajiyoklas, kuvars,gehlenit ve kalsit içermektedir. Kuvars içeriği orta seviyede olup bol sparikalsit dolgu ile karakteristiktir.Grup 3 örnekleri ise kuvars,plajiyoklas, gehlenit ve bol boşluk oranı ile belirgindir. XRD analizlerinin yorumlanması sonucunda örneklerin pişirim sıcaklıklarının 900-100 C civarında olduğu tespit edilmiştir. Gehlenit ve kalsit minerallerininaynı örnekte gözlemlenmesi, gömülme sırasındaki kalsitin ikincil çökelmesi (tamamen alloktron) şeklinde yansımıştır. Unguentarium örneklerinin Sr ve Zr içeriklerine göre, üretimlerinde çoğunlukla karasal hammadde kullanıldığı düşünülmektedir.

This study aims to investigate archaeometrically a group of unguentarium specimens dating to Late Antiquity found in the Ancient City of Tripolis (Denizli). The specimens are divided into two groups in terms of macroscopic features as flat bottomed and pointed bottom. The mineralogical-petrographic properties of the unguentarium samples were determined by X-ray diffraction (XRD) and optical microscopy studies and their chemical compositions by X-ray fluorescence spectrometry (XRF). Group 1 samples are filled with quartz, plagioclase gehlenite and sparicalcite in places. Group 2 samples contain abundant plagioclase, quartz, gehlenite and calcite. The quartz content is moderate and is characteristic with abundant sparicalcite filling. Group 3 samples are distinctive with quartz, plagioclase, gehlenite and abundant void ratio. As a result of the interpretation of the XRD analysis, it was determined that the firing temperatures of the samples were around 900-1000 C. The observation of gehlenite and calcite minerals in the same sample is reflected in the secondary precipitation of calcite (completely alloctron) during burial. According to the Sr and Zr contents of the unguentarium samples, it is thought that mostly terrestrial raw materials are used in their production.