XIX. yüzyıl Batı Anadolu Bölgesi Kafkas göçleri

Abstract

Bu çalışmada Batı Anadolu Bölgesine gelen ve burada iskân olunan Kafkas muhacirleri için bölgeye uyum sağlayıp sağlayamadıkları ve onlar için bölgenin getirdiği olumlu ve olumsuz etkenler incelenmiştir. Tezimizin birinci bölümünde Kafkasya’nın coğrafyası ve halklarının yapısal özellikleri açıklanmış, Osmanlı Devleti’nin bölgeye karşı tutumu anlatılmıştır. Osmanlı Devleti’nin XV. yüzyıl’ın ortaları itibariyle bölgeye ilgi gösterdiği, önceki senelerden itibaren önemsenen liman kaleleri aracılığıyla Kuzey Kafkasya’ya egemen olma arzusundan bahsedilmiştir. Daha çok Kırım Hanlığı vasıtasıyla yürütülen bu hâkimiyetin doğrudan bir egemenlik olmayıp, sınırlı şekilde XVIII. yüzyılın üçüncü çeyreğine kadar etkisini gösterdiğinin üzerinde durulmuştur. Kırım Hanlığı’nın yıkılmasının ardından Osmanlı Devleti’nin bölgeye doğrudan valiler göndererek yönetimini devam ettirmeyi amaçladığından söz edilmiştir. İkinci bölümde, XIX. yüzyıl itibariyle içeride ve dışarıdaki sorunlarının etkisiyle eski siyasi gücünü kaybeden Osmanlı Devleti’nin, yaptığı savaşlardan da olumlu netice alamayınca Kuzey Kafkasya hâkimiyetinden Rusya lehine vazgeçmek zorunda kaldığı anlatılmıştır. Bunun yanında Rusya’nın Kafkasya’ya egemen olduktan sonra bölgede zorlayıcı bir kısım politika izlemesi, Kafkasyalıların yaşam hakkını son derece kısıtlamasından ötürü yüzbinlerce insanın topraklarından çıktığı ve bu yolculuk sırasında çok sayıda insanın imkânsızlık ve hastalık gibi sebeplerle hayatını kaybettiğinin üzerinde durulmuştur. Osmanlı topraklarına türlü zorluklar içinde gelmeye başlayan ve ilerleyen yıllarda sayıları yüzbinleri aşan Kafkas muhacirlerinin geldikleri yerlerde kendileri için uygun görülen bölgelere iskân olundukları ise çalışmamız için önem arz etmektedir. Kafkas muhacirleri; Anadolu’da ve Balkanlar’da uygun olan bir kısım bölgelerde yerleştirilmişlerdir. Tezimizin üçüncü bölümünde Osmanlı arşiv vesikalarının yardımıyla ayrıntılı olarak açıklamaya çalıştığımız üzere Batı Anadolu Bölgesi de Kafkas muhacirlerinin iskân olunduğu bölgelerden birisi olmuştur. Bunun yanında aynı bölümde göç başladığında bu hareketin mahiyeti ve ayrıntılı sebebi incelenmiş, ayrıca Osmanlı Devleti’nin Kafkasya halklarına karşı tutumu, bu insanlar için alınan ekonomik ve sosyal önlemler, bölge halkının muhacirlere yardımları gibi konular tezimizde önemle belirtilmiştir. Özellikle Batı Anadolu Bölgesindeki iskândan ne beklendiği, iskânın ne şekilde, hangi şartlarda gerçekleştiği ve muhacirlere yapılan yardımların içeriği, elimize geçen Osmanlı arşiv vesikalarında ifade edildiği üzere ilgili konular arasındaki bağlantı esas alınarak açıklanmaya çalışılmıştır.

In this study, whether the Caucasian refugees, came and settled in the western Anatolia Region, were able to adapt to the region and the positive and negative factors brought by the region were examined. In the first part of our thesis, Caucasian geography and structural features of its peoples are explained. The Ottoman Empire showed interest in the region by the middle of the XV. Century, önceki senelerden itibaren önemsenen liman kaleleri aracılığıyla Kuzey Kafkasya’ya egemen olma arzusundan bahsedilmiştir. It is not a direct sovereignty of this dominance, which is mostly carried out through the Crimean Khanate, it has been emphasized that it has limited effects until the third quarter of the XVIII century. After the collapse of the Crimean Khanate, it was mentioned that the Ottoman government aimed to continue its administration by sending direct governors to the region. In the second part, the Ottoman Empire, which lost its former political power due to the problems of internal and external problems in the 19 th century, was told that it had to give up its sovereignty in the favor of Russia as a result of the wars. In the second part, it was told that the Ottoman Empire, which lost its former political power due to the problems of the internal and external problems in the XIX. century, could not get a positive result from the wars of the North Caucasus and had to give up in favor of Russia. In addition to this, Russia has followed a challenging policy in the region after dominating the Caucasus, It has been emphasized that since hundreds of thousands of people have come out of their lands because of the extremely restrictive right of life of Caucasians, many people have lost their lives due to impossibility and illness. It is important for our study that the Caucasian immigrants, who started to come to the Ottoman lands in many difficulties and who later went over hundreds of thousands, were settled in the regions considered suitable for them. began to arrive in the Ottoman lands and the kinds of challenges in the coming years the number of Caucasian refugees went over hundreds of thousands of resettled to areas deemed suitable for them, it is important for our study. Caucasian immigrants; They are located in a suitable region in Anatolia and the Balkans. In the third part of our thesis, as we tried to explain in detail with the help of Ottoman archival documents, Western Anatolia Region became one of the regions where Caucasian immigrants were settled. Besides, in the same section, when the migration started, the nature and detailed reason of this movement was examined, Also, the attitude of the Ottoman Empire towards the peoples of the Caucasus, economic and social measures taken for these people, The subjects such as the aid of the people of the region to the immigrants are emphasized in our thesis. In particular, what is expected from the resettlement in the Western Anatolia Region, how the settlement takes place and content of assistance to immigrants, As explained in the Ottoman archive documents which as far as we found, we tried to explain the connection between the related subjects.