İndirim mağazalarının maliyet düşürme stratejileri ve Türkiye'deki perakendecilerin verimliliklerinin karşılaştırılması

Abstract

İndirim mağazaları, başlangıçta yerleşik rakiplerin dört temel yanılgısına bağlı olarak ihmal edilmiş, ama zaman içerisinde rüştlerini ispat ederek pazara derinlemesine nüfuz etmişlerdir. İki temel amaca hizmet eden bu çalışmanın birinci amacı indirim mağazalarının maliyet düşürme stratejilerini Alman perakende devi Aldi bağlamında; BİM’le benzerliğini ortaya koyarak incelemektir. İkinci amaç uygulanan stratejilerin sonuçlarını en iyi performans gösteren firmaları rol model kabul edip, verimlilik düzeylerini karşılaştırmalı olarak ölçümleyen VZA’nın panel veri için kullanılan türü olan Malmquist toplam faktör verimliliği indeksi ile ortaya koymaktır. Ayrıca Türkiye’de faaliyeti olan zincir perakendeciler için finansal bazı oranlar da hesaplanmıştır. Bu amaçlara erişebilmek Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) listelenen BİM gibi ulusal düzeyde faaliyet gösteren market zincirlerinin Adese, BİM, Carrefour, Migros ve Tesco-Kipa olduğu belirlenmiştir. Bu zincirlerin 2010-2017 arasındaki finansal tablolarından kira, personel, reklam maliyetleri, satılan malın maliyeti ile satış rakamları derlenmiştir. Malmquist toplam faktör verimliliği indeksine göre BİM 2013-2014 dönemi dışında kalan beş dönemde ortalamanın üzerinde bir etkinlikle en etkin zincir olarak bulunmuştur. Oran analizlerinin gösterdiğine göre BİM, rakiplerine oranla her 1 TL satış için daha az kira, personel, reklam harcaması yapmış ve rakiplerden daha yüksek bir satılan mal maliyetine katlanmıştır. BİM rakiplerinden daha düşük bir brüt kar marjı ile çalışmasına rağmen ele alınan tüm dönemlerde istikrarlı bir şekilde kar etmeyi başarabilmiştir.