Tıbbi laboratuvarlarda akreditasyonda yöntem geçerliliğinin kanıtlanması: 25(OH) vitamin D örneği

Abstract

Türkiye'de tıbbi laboratuvarlar ISO 15189 standardına göre akredite olurlar. Hasta analizine başlanmadan analiz prosedürlerinin geçerliliğinin ve referans aralıkların doğrulanması akreditasyon şartlarındandır. Bu çalışmada, bir tıbbi laboratuvarın ölçüm prosedürü geçerliliğinin kanıtlanmasında dünyada yaygın kullanılan CLSI Kılavuzlarının uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi ve buna yönelik Türkçe kılavuzların oluşturulması amaçlandı. Önerilen deneyler 25(OH) VitaminD ölçüm prosedürüne uygulandı. CLSI Kılavuzlarına göre 25(OH)Vitamin D3 HPLC ölçüm prosedürünün performans özelliklerinin (tekrarlanabilirlik, gerçeklik, rapor edilebilir aralık) ve referans aralıkların doğrulanması deneyleri gerçekleştirildi. Deneylerde kalite kontrol materyali olarak üç farklı düzey (10, 30 ve 73 ng/ml) ikincil referans materyal kullanıldı. Hasta ve sağlıklı bireylerden plazma havuzları oluşturuldu. Gerçeklik değerlendirilmesinde LC-MS/MS yöntemi ile karşılaştırıldı. Referans bireyler 18-45 yaş arasında sağlıklı 40 kadın ve 40 erkekten oluşturuldu. Kesinlik: Her düzey için, sırasıyla çalışma içi ve çalışmalar arası %CV'ler : %8,8, %7,5, %5,2; %6,6, %2,0, %3,0 bulundu. Firmanın tekrarlanabilirlik değerlerinden yüksek bulundu. Güniçi ve günlerarası tekrarlanabilirlik doğrulandı. Diğer çalışmalardaki %10 CV değerleriyle de uyumluydu. Gerçeklik, KKM sonuçlarına göre firma değerini sağlıyorken, hasta örnekleriyle yapılan karşılaştırmalara göre % bias değerleri yüksek bulundu. LC-MS/MS ile karşılaştırma deneyi regresyon istatistiği ölçüleri: n=31, 25OHVitD3(HPLC)=-1,61+1,39(LC-MS/MS), r=0,976, Sy/x=6,03 idi. Üç KKM için % biaslar 13, 24, 27 olarak hesaplandı. KKMlerdeki geri kazanımlar sırasıyla %104,3, %98,6, %103,3'ü. Yöntem %14 bias hedefine göre 30-135 ?g/l arasında doğrusal bulundu. Referans aralıklar (%90GA): n=80 6,77(6,26-10,9)-61,32(48,9-63,6) ?g/l olarak belirlendi. Çalışmamızda, diğer araştırma sonuçlarına uyumlu olarak 25(OH)VitD3'ün zorlayıcı bir analit olduğu kanıtlandı. D Vitamini düzeylerinin referans aralıklarına göre değil klinik kılavuzların önerilerine göre değerlendirilmesi uygundur. CLSI Kılavuzları klinik laboratuvarda uygulanabilir. Uygulamalar sonucunda hazırladığımız Türkçe kılavuzlar CLSI kılavuzlarının anlaşılabilirliğini sağlamaktadır. Çalışmamızın en önemli sonucu; laboratuvarlarda bilgisayar, istatistik ve yüksek matematik hesaplamalarında yetkin personel gerekliliği yanında ölçüm prosedürü geçerliliğinin doğrulanması deneyleri için kolaylaştırıcı ulusal politikaların oluşturularak yürürlüğe konması gerektiğidir.

Medical laboratories in Turkey is accredited according to ‘‘ISO 15189 Standard'’. Before starting the patient analysis, verification of the analysis validity and reference interval verification are accreditation requirements. The aim of this study was to evaluate the applicability of the widely used CLSI Guidelines in the world to prove the validity of the measurement procedure of a medical laboratory and to create Turkish guidelines for this process. The proposed experiments were applied to the 25(OH)VitaminD measurement procedures. According to the recommendations of the CLSI Guidelines, experiments were performed to verify the performance characteristics (precision, trueness, reportable range) and reference intervals of the HPLC 25(OH)VitaminD3 measurement procedure. Three levels (10,30 ve 73ng/ml) of quality control materials (QMs) secondary materials were analyzed. Plasma pools were created from patients and healthy individuals. For trueness, it is compared with LCMS/ MS method. The reference individuals consisted of healthy 40 women and 40 men between 18-45 Precision, within-run and between-run for %CVs respectively as 8,8%, 7,5%, 5,2%, 6,6%, 2,0%, 3,0% were estimated for each level QMs, higher than claimed value. Within-run and between-run precision was confirmed. It was consistent with the CV values of 10% in other studies. Trueness estimated from the QMs was verified, but the bias% was found higher from the comparisons performed with the patients’ samples. LC-MS/MS comparison experiments regression statistic measures: n=31, 25OHVitD3(HPLC)=-1,61+1,39(LC-MS/MS), r=0,976, Sy/x=6,03. For three QMs: bias%13, 24, 27 were estimated. Recovery of the QMs respectively as 104,3%, 98,6%, 103,3% were estimated. The method was linear between 30-135 ?g/l according to the 14% bias target. Reference ranges were determined as (90% GA): n = 80 6,77(6.26- 10,9)-61.32(48,9-63,6) ?g/l. In our study, 25 (OH) VitD3 proved that it is a compelling analyte, consistent with other research results. It is appropriate to evaluate vitamin D levels according to the recommendations of the clinical guidelines and not the reference ranges. CLSI Guidelines can be applied in the clinical laboratory. The Turkish manuals that we have prepared ensure the comprehensibility of the CLSI manuals. The most important result of our study. In addition to the necessity of competent personnel in computer, statistics and higher mathematical calculations in laboratories, facilitation national policies should be established and put into force for validation of measurement procedure validation.