Denizli il merkezinde yaşayan erişkin kadınların genel ruh sağlığı durumu, ruh sağlığı hizmetlerinden yararlanmaları ve etkileyen faktörler

Abstract

Amaç: Denizli il merkezinde yaşayan erişkin kadınların genel ruh sağlığı durumu, ruh sağlığı hizmetlerinden yararlanmaları ve etkileyen faktörlerin saptanmasıdır. Yöntem: Kesitsel tipteki bu araştırma Denizli il merkezinde yaşayan 20-59 yaş kadınlarda yapılmıştır. Örnek büyüklüğü 396 olarak hesaplanmıştır. Örneklem seçiminde çok aşamalı, tabakalı, randomize örneklem yöntemi kullanılmıştır. Sosyo-demografik bilgiler, aile ve haneye ait bilgiler, çalışma yaşamı ve ev içi üretime katkı, yaşam biçimi, kültürel özellikler, ruh sağlığı hizmetlerinden yararlanma sorularından oluşan anket formu ve Genel Sağlık Anketi (GSA)’dan oluşan veriler Mart 2011’de eğitilmiş anketörler yardımıyla, evde yüzyüze görüşme yöntemi ile toplanmıştır. GSA’den 2 ve üzeri puanlama ruhsal bozukluk belirtisi olarak kabul edilmiştir. Ruh sağlığını etkileyen faktörlerin belirlenmesinde ki-kare analizleri kullanılmıştır. Bulgular: Kadınların 355’ine (%89,6) ulaşılmış olup yaş ortalaması 38,35±9,81’dir. Kadınların %84,5’i evli, % 7,3’ü formel eğitimi tamamlamamış, %48,7’si ilkokul mezunu, %10,7 ise üniversite mezunudur. Kadınların %26,2’si çalışmakta, %70,7’si sosyal güvenceye, %6,5’i sağlık güvencesine sahip değildir. Kadınların GSA’ne göre ruhsal bozukluk sıklığı %40’tır. Yine son bir yıl içinde ruhsal yakınmaya sahip olanlar %37,2’dir ve bunların % 43,9’u herhangi bir sağlık kurumuna başvurmamıştır. Başvurulan kurumlar sırası ile devlet hastaneleri (%47,3), aile sağlığı merkezleri (%23,0) iken %60,8’i psikiyatristleri tercih etmiştir. Ruhsal hastalık tanısı alanlar %16,9’dur ve çoğunluğu depresyondur(%10,4). Ruhsal yakınma nedeniyle ilaç kullananlar %21,8’dir. Somatizasyon bulgusu sahip olma %53,5’dir. Dul ve boşanmışlarda (%68,8); eş ile ilgili olarak sosyal güvencesi olmayanlarda (%59,1), işsiz olanlarda (%72,7), güvencesiz çalışanlarda (%42,5); asgari ücret düzeyinde hane geliri olanlarda (%47,3); iki ve üzeri bağımlı grupla yaşayanlarda (%55,2); evde tamir işleri (%64) ve fatura ödeme (%49,4) sorumluluğunu alanlarda; kronik hastalığı olanlarda (%48,5); doğurganlık öyküsü ile ilgili olarak toplam gebelik sayısı 3 ve üzeri olanlarda (%48,8), istemli düşük sayısı 2 ve üzeri olanlarda (%52,2) ruhsal bozukluk daha fazladır. Sonuç: Erişkin kadınlarda ruh sağlığı sorunları yaygın, ruh sağlığı hizmetlerinden yararlanma düşük olup ikinci basamak sağlık kurumları ve psikiyatristler tercih edilmektedir. Sosyo-ekonomik düzey düşüklüğü kadınlarda ruh sağlığını olumsuz etkilemektedir. Purpose: The overall assessment of the mental health status of adult women living in the Denizli province centre, to identify the factors affecting their benefit from mental health services and to identify the effecting factors. Method: A sample-section (cross-sectional method) was applied to women age 20-59 living in the city centre of Denizli. The sample size was calculated as 396. Multi-stage sample selection, and a stratified, randomized sampling method was used. Socio-demographic information, information on families and households, work life and houshold contribution, lifestyle, cultural facilities, was gathered via a mental health service utilization questionnaire together with a General Health Questionnaire (GHQ); all of the data was collected by trained interviewers using a face to face interview method in March 2011. GSA scoring 2 and above, were considered to have a sign of mental disorder. Chi-square analysis was used to determine the factors affecting mental health. Results: 355 women reached (89.6%) and their average age was 38.35 ± 9.81. 84.5% of the women were married, 7.3% of them did not complete formal education, 48.7% percent were primary school graduates, 10.7% graduated from a university. 26.2% percent of the women were in work, 70.7% percent had social insurance, 6.5% did not have health care. According to GSA, the frequency of women’s mental disorders was 40%. 37.2% of those had complained about mental problems in the last year, and 43.9% of them had not applied to any health care institution. Applying to institutions and state hospitals (%47.3), family health centres (23.0%) while 60.8% chose psychiatrists. 16.9% of those were diagnosed with mental illness, and the majority with depression (%10.4). 21.8% were usıng drug (medication) because of mental symptoms, 53.5% had evidence of somatization. Of the widowed and divorced women (68.8%); those without social security due to marriage (59.1%), those unemployed (72.7%), those without garantee (42.5%), the minimum wage level of those with household income (% 47.3), two or more people who lived in a dependent group (55.2%), responsible for home repairs (64%) and paying bills (49.4%), of these, chronic disease (48.5%), with a history of fertility As the total number of pregnancies, those with 3 or more (48.8%), number of induced abortion with 2 or more (52.2%) are more than mental disorder. Conclusion: Adult women with common mental health problems, mental health service utilization is low and secondary health care institutions and psychiatrists are preferred. This adversely affects the mental health of women with a low socio-economic level.