Dışsal şokların Türkiye’deki makro ekonomik değişkenler üzerindeki etkisi

Abstract

Bu çalışmada, 2005:1 ve 2020:7 dönemini kapsayan yapısal VAR (SVAR) modeli kullanılarak Avrupa Bölgesi gölge faiz oranı, brent ham petrol fiyatları, dolar kuru, BİST 100, enflasyon ve TCMB faiz oranı gibi dışsal şokların, makro ekonomik değişkenler üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Ampirik bulgular; etki tepki analizi ve varyans ayrıştırması tarafından belirlenmiştir. Sonuçlar, şokların etkilendiğini göstermektedir. BİST’i en fazla etkileyen şoklar %20.91 kur, %8.46 enflasyon, %7.75 gölge faiz, %2.49 petrol ve %1.05 faiz şokları olurken, enflasyonu en fazla etkileyen şoklar; %17.72 kur, %15.13 faiz, %10 gölge faiz, %3.89 BİST ve %1.33 petrol şoklarıdır. Faizi en fazla etkileyen şok ise %26.50 kur, %10.53 enflasyon, %7.51 BİST, %4.62 gölge faiz ve %2.55 petrol şoklarıdır. Ampirik sonuçlar şunu önermektedir; dışsal şoklar ekonominin kontrolü dışında gerçekleştiğinden tahmin edilmesi güç bir olaydır. Bu bakımdan ele aldığımızda dışa bağımlılığı fazla olan ekonomilerin, dış kaynaklı şokların etkilerine daha açık hale geldikleri görülmektedir. Dolayısıyla dış şoklar karşısında ülke ekonomileri güçlü makro ekonomik planlamalar yaparak, şoklara karşı direnç sağlamalıdır.

This study aims to examine the impact of exogeneous shocks on macroeconomic variables such as European Region shadow interest rate, brent crude oil prices, dollar rate, BIST 100, inflation and CBRT policy in Turkey by using structural VAR (SVAR) model covering the period 2005: 01 and 2020: 07. Empirical findings are determined by response analysis and variance decomposition. The results indicate that while the shocks affect; while the shocks that affect the BIST the most are 20.91% exchange rate, 8.46% inflation, 7.75% shadow interest, 2.49% oil and 1.05% interest shocks, the shocks that affect inflation the most are; It is 17.72% exchange rate, 15.13% interest, 10% shadow interest, 3.89% BIST and 1.33% oil shocks. The shocks that affect the interest the most are 26.50% exchange rate, 10.53% inflation, 7.51% BIST, 4.62% shadow interest and 2.55% oil shocks. The empirical results suggest that; since exogenous shocks occur outside the control of the economy, they are difficult to predict. From this point of view, it is seen that economies with high external dependence become more open to the effects of external shocks. Therefore, in the face of external shocks, the economies of the country should provide resistance against shocks by making strong macroeconomic plans.