Manisa’da Cumhuriyet dönemi eğitim yapıları (1923-1950)

Abstract

Mimari ihtiyaçtan doğan plastik bir sanattır. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren okuryazarlık oranının yükseltilmesi için okul binalarına ihtiyaç vardır. Cumhuriyetin eğitim politikalarına baktığımızda hızlı bir okullaşma sürecinin yaşandığı görülür. 20. yüzyılın başlarından itibaren millilik ilkesi sanatı ve mimariyi etkisi altına alan dönem dinamiğini oluşturur. Mimarlık alanında millilik I. Ulusal Mimarlık akımıyla kendini gösterir. Osmanlı mimarlığının “Türkleştirilmesiyle” başlayan serüven yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin “yeni ulus” ve “yeni mimari” meydana getirme ülküsüne kadar devam eder. Egemen ideoloji perspektifinde şekillenen özellikle kamu yapıları ulusalcı kimlikte Anadolu’nun her köşesinde boy göstermeye başlar. Yapılan okul binalarının belli tasarım ilkelerine göre inşa edildiği bilinmektedir. Milli bir eğitimin verileceği yeni okul binalarının da milli bir üslupta inşa edilmesi istenir. Egemen sınıfın kendi varoluşunun maddi, siyasi ve ideolojik koşullarını yeniden üretmesi safhasında eğitim yapılarının biçimsel dönüşümüne tanıklık edilir. Eğitim yapılarının tasarımında devlet temsili söz konusudur. Egli, Taut gibi yabancı mimarların yurda çağrılarak modern üsluplu yapılaşmanın gerçekleştiği yıllarda okul tip projeleri işlevsel ve rasyonel ilkelerle üretilerek uygulanır. Sağlık koşullarına uygun, aydınlık ve ferah mekânlar olarak tasarlanarak anonim tip projeler halinde üretilen okullar, köyden kente yurdun dört bir köşesinde hızla inşa edilmeye başlanır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında itibaren Manisa’da hızlı bir yapılaşma yaşanır. Kamu yapılarının önemli bir kısmını oluşturan okul binaları kent merkezinde ve ilçelerde dönemin mimarlık kültürüne paralel olarak inşa edilir. Tez kapsamında sanat ve mimarlık tarihinin önem bir yapı gurubunu oluşturan eğitim yapıları, Manisa ili özelinde ele alınarak incelenir.

Architecture is a plastic art born of nesessity. From the early years of the Republic, school buildings are needed to increase literacy. When we look at the education policies of the Repuplic, it is seen that there is rapid schooling proceses. Since the beginning of the 20th century, the principle of the perioddynamic that affects art and acrhitecture. Nationality in the fields of architecture is manifested by the First National Architecture movement. The adventure, which began with the “Turkification” of Ottoman Architecture, continues until the newly established Republic of Turkey’s ideal of creating a “new nation” and “new architecture”. Especially public structures, which are shaped from the perspective of dominant ideology, begin to appear in nationalist identity. It is known that the school buildings built are built according to certain desing principles. It is desirable to build new school buildings in a national style, where a national education will be training. In the process of reproducing the material, political and ideological conditions of the dominant class’s own existence, the formal transformation of educational structures was witnessed. State representation is the desing of educational structures. School type projects were produced and implemented with functional and rational principles in the years when foreing architects sucs as Egli and Taut are brought to the country and modern-style construction is carried out. The schools, which were designed as bright and spacious spaces suitable for health conditions and produced in anonymous type projects, start to be built rapidly in all corners of the country from village to city. From the first years of the Republic, there was a rapid construction in Manisa. School buildings, which constitute an important part of public buildings, are built in parallel with the architectural culture of the period in the city center and districts. Within the scope of the thesis, educational structures that constitute an important building group of art and architecture history are examined in privately of Manisa province.