Tip 2 diyabetli yaşlıların hastalığa ilişkin sağlık inançları ile öz bakım yönetimi arasındaki ilişki

Abstract

Ülkemizde ve dünyada toplumun demografik yapısında değişiklikler meydana gelmektedir. Bu değişimlerin etkisi ile yaşlı nüfus sürekli artmaktadır. Yaşlı nüfusunun artması kronik hastalık bakımını gündeme getirmektedir. Yaşlı sağlığını olumsuz etkileyen en önemli kronik hastalıklardan biri de Diabetus Mellitus’tur. Diyabet Dünya’da ve ülkemizde diyabet ve komplikasyonları ölüm nedenlerinin başında gelmektedir. Yaşlı diyabet hastalarının sağlık ve hastalıklarına yönelik inançları ve hastalıklarını yönetebilmesi bu noktada çok önemlidir. Bu çalışma tip 2 diyabetli yaşlıların hastalığa ilişkin sağlık inançları ile öz bakım yönetimi arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Ekim- Aralık 2019 tarihleri arasında Denizli İl Sağlık Müdürlüğüne bağlı Aile Sağlığı Merkezlerine kayıtlı olan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 335 yaşlıda toplanmıştır. Bu araştırmada, “Diyabetli Yaşlıların Sosyo demografik ve Hastalığa İlişkin Soru Formu”, “Sağlık İnanç Modeli Ölçeği” ve “Kronik Hastalıklarda Öz Bakım Yönetimi Ölçeği” olmak üzere toplamda 3 tane veri toplama aracı kullanılmıştır. Araştırmanın istatistiksel analizleri SPSS 21.0 İstatistik paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Verilerin istatistiksel analizi için sayı ve yüzde dağılımları, ortalama ve standart sapma, Spearmann testi, Mann-Whitney U testi ve Kruskal Wallis kullanılmıştır. Analiz sonucunda hastaların Sağlık İnanç Modeli toplam ölçek puan ortalaması 3.26±0.31 ve Öz Bakım Yönetimi toplam ölçek puan ortalaması 116.13±21.95’tir. Tip 2 diyabeti olan yaşlı diyabetlilerin sağlık inanç modeli toplam ölçek puan ortalaması ile öz bakım yönetimi toplam ölçek puan ortalaması arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmış ve sağlık inançları arttıkça öz bakım yönetiminin de arttığı belirlenmiştir. Sonuç olarak tip 2 diyabetli yaşlıların genel sağlık inanç puan ortalamaları düşük düzeyde bulunmuştur. Tip 2 diyabetli yaşlıların kronik hastalık öz bakım yönetimi orta düzeydedir. Hastaların diyabete yönelik sağlık inançları olumlu yönde arttıkça öz bakım yönetimi davranışı da buna bağlı olarak iyileşecektir. Yaşlı diyabetlilerin hastalığa ilişkin sağlık inançlarının düşük düzeyde olmasından yola çıkılarak öz bakım yönetiminin artırılması ve hastalığa ilişkin klinik sonuçların iyileştirilmesi için sağlık inançlarının olumlu hale getirilmesine gereksinim olduğu sonucuna varılmıştır.

There are changes in the demographic structure of society in our country and in the world. With the effect of these changes, the elderly population is constantly increasing. The increase in the elderly population brings chronic disease care to the agenda. One of the most important chronic diseases that negatively affect the health of the elderly is Diabetus Mellitus. Diabetes Diabetes and its complications are among the leading causes of death in the world and in our country. At this point, it is very important for elderly diabetes patients to be able to manage their beliefs about their health and diseases and their diseases. This study was conducted to examine the relationship between the health beliefs of the elderly with type 2 diabetes and self-care management. It was collected from 335 elderly people who were registered to Family Health Centers affiliated to Denizli Provincial Health Directorate between October and December 2019 and accepted to participate in the research. In this study, a total of 3 data collection tools were used: “Socio-demographic and Disease-Related Questionnaire for Elderly Diabetics”, “Health Belief Model Scale” and “Self-Care Management Scale in Chronic Diseases”. Statistical analyzes of the research were evaluated using SPSS 21.0 Statistics package program. Number and percentage distributions, mean and standard deviation, Spearmann test, Mann-Whitney U test and Kruskal Wallis were used for statistical analysis of the data. As a result of the analysis, the patients' Health Belief Model total scale score average was 3.26±0.31 and the Self-Care Management total scale score average was 116.13±21.95. It was determined that there was a significant relationship between the health belief model total scale score average of the elderly diabetics with type 2 diabetes and the self-care management total scale score average, and it was determined that as health beliefs increased, self-care management also increased. As a result, the mean general health belief scores of the elderly with type 2 diabetes were found to be low. The chronic disease self-care management of the elderly with type 2 diabetes is moderate. As patients' health beliefs towards diabetes increase positively, their self-care management behavior will improve accordingly. Based on the low level of health beliefs about the disease in elderly diabetics, it was concluded that there is a need to make health beliefs positive in order to increase self-care management and improve clinical outcomes related to the disease.