Çiv (Allium Schoenoprasum L.) genotiplerinde in vitro’da ginogenik ve somatik rejenerasyon uyartımı

Abstract

Çiv (Allium schoenoprasum L.) ülkemizde doğadan toplanarak tüketilen yenilebilir Allium türlerinden en önemlisidir. Bazı ülkelerde ıslah edilmiş farklı çiv tipleri arazi, sera ve ev bahçelerinde yetiştirilmektedir. Ülkemizde tarımsal ürün olarak değerlendirilme potansiyeli olan bu türde ıslah programlarının hızlı bir şekilde ilerlemesi için katlanmış haploid (DH) hatların üretilmesine imkan sağlayabilecek yöntemlerin geliştirilmesi gerekmektedir. Bu tez projesinde beş çiv genotipine ait bitkilerden alınan açmamış çiçek tomurcukları dört uyartım ortamında kültüre alınmıştır. Toplamda 51 (% 0.67) ginogenik bitkicik üretilmiş ve bunlardan 40 adeti bitki haline dönüşmüştür. Flow sitometri analizine göre ginogenik bitkilerin 36 adedinin (% 90) diploid, üç adedinin (% 7.5) tetraploid ve birinin (% 2.5) haploid ve diploid hücreler için miksoploid olduğu tespit edilmiştir. Kültürlerden elde edilen 80 somatik bitkinin hepsinin diploid olduğu bulunmuştur. Elde edilen bulgular açmamış çiçek eksplantlarının uyartım ortamlarında kültüre alınması ile ginogenik ve somatik bitki rejenerasyonunun mümkün olduğunu göstermiştir. Tez çalışmasında kullanılan çiv genotiplerinin hepsinde ginogenik ve somatik bitki gelişimi sağlanmıştır. Çekirdek DNA miktarı analizi ile elde edilen ginogenik bitkilerin genellikle diploid oldukları tespit edilmiştir. Kültürlerden üretilen ginogenik ve somatik bitkiler dış ortama aktarılarak sera ortamında büyütülmüşlerdir. Bu çalışma ile halen doğadan toplanarak tüketilen bu türde DH üretimi ile saf hatların elde edilebileceği gösterilmiştir.

Chive (Allium schoenoprasum L.) is the most important edible Allium species collected from nature for consumption. In some countries, improved chieve types are grown in field, green house and home yards. In our country, it is necessary to develop methods that will allow the production of doubled haploid (DH) lines for the rapid progress in the breeding programs for this species, which has the potential to be used as a crop. In this thesis project, unopened flower buds collected from five donor genotypes were cultured in four induction media. In total, 51 (0.67 %) gynogenic plantlets were produced and 40 of these plantlets were converted to plants. Flow cytometry analysis of gynogenic plants showed that 36 (90 %) of them were diploid, three (7.5 %) were tetraploid and one (2.5 %) was a mixoploid for haploid and diploid cells. All of 80 somatic plants developed from the cultures were diploids. The findings showed that gynogenic and somatic plant regeneration is possible by culturing whole unopened flower explants in induction media. Gynogenic and somatic plant regeneration was achieved in all of the chieve genotypes used in the thesis study. Nuclear DNA amount analysis showed that gynogenic plants obtained were generally diploids. It has been shown that pure lines can be obtained in this species, which is currently collected and consumed from nature, using DH production.