Nevî dîvânı’nda soyut kavramlar

Abstract

Çalışmanın konusu, Klasik Türk edebiyatının en ihtişamlı dönemini yaşadığı 16. yüzyılda yaşamış ve âlim bir şair olarak anılmış Nev‘î’’nin Dîvân?ında bulunan soyut kavramlardır. Çalışma, üç bölümden meydana gelmektedir. Giriş bölümünde Nev‘î’nin yaşadığı devir olan 16. yüzyıl genel itibariyle ele alınmakla birlikte dönemin siyasi, sosyal yaşamı incelenmiş ve edebiyat tarihlerinden faydalanılarak bu durumun edebiyata yansıması hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, Nev‘î’nin hayatı, edebi kişiliği edebiyat tarihi ve şair tezkirelerinden yararlanılarak ele alınmış, edebi kişiliği Dîvân’dan örnek beyitler gösterilerek ele alınmaya çalışılmış ve şairin eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın ana konusunu teşkil eden ikinci bölümde ise, şairin Dîvân?ı soyut kavramalar açısından büyük bir titizlikle taranmış, aynı soyut kavramla ilgili unsurlar alt başlıklarda alfabetik sıra gözetilerek listelenmiştir. Beyitler listelenirken numaralandırılmış ve beyitlerin bulunduğu kaside veya gazel sayıları ile beyit sıraları da belirtilmiştir. Beyitlerin açıklamalarına yer verilen bu bölümün amacı, şairin duygu dünyasının perdelerini aralamaya çalışmaktır. Bu durumu anlayabilmek için psikoloji disiplininden de faydalanılmıştır. Üçüncü bölümde Dîvân'daki benzetmeler üç tablo halinde verilmektedir. Bu tablolar benzetmelerin tespiti kadar Nev‘î’nin kullandığı soyut kavramların sayısının tespitini de sağlamaktadır. Çalışmadaki bulgular sonuç kısmında verilmiştir.

The subject of the study is the abstract concepts found in the Dîvân of Nev‘î, 16th century Turkısh poet. The study consists of three parts. In the introduction, the political and social life of the 16th century the period was examined. In the first chapter, the life and literary personality of Nevî have been discussed through couplets from the Dîvân and information about the poet's works has been given. In the second part, which constitutes the main subject of the study, the poet's Dîvân was scrutinized in terms of abstract concepts, and the elements related to the same abstract concept were listed in alphabetical order under subheadings. While listing couplets, they are numbered and the numbers of odes or gazelles and the rows of couplets are also indicated. The purpose of this section, which includes explanations of couplets, is to try to open the veil of the poet's emotional world. In order to understand this situation, psychology discipline has also been used. In the third chapter, the similes in the Dîvân are given in three tables. These tables provide the determination of the number of abstract concepts used by Nev‘î as well as the determination of the similes. Findings of the study are given in the conclusion section.