Makroekonomik değişkenler ve kredi notları; Türkiye örneği

Abstract

Çok sayıda aktörün rol aldığı finansal piyasalarda, tüm aktörlerin yatırım kararları öncesinde bireysel olarak analiz yapma olanakları sınırlıdır. Bu nedenle yatırım kararları öncesinde finansal taahhütlerin yerine getirilip-getirilmeyeceğini değerlendirebilmek amacıyla finansal bilgilere ihtiyaç vardır. Kredi derecelendirme kuruluşları bu ihtiyaçlar neticesinde ortaya çıkmış ve piyasa aktörlerine verdikleri finansal bilgiler doğrultusunda yatırım kararlarına yön vermektedirler. Ancak özellikle 1990’lı yıllarda yaşanan ekonomik kriz dönemlerinde ve 2008-2009 Küresel Kriz döneminde iyi bir sınav veremeyen derecelendirme kuruluşları, birçok kesim tarafından giderek artan eleştirilere maruz kalmışlardır. Bu tez çalışmasının amacı dünya ekonomisine yön veren üç büyük kredi derecelendirme kuruluşunun (Moody’s, S&P ve Fitch Ratings) ülkelere verdikleri kredi notlarının, ülkelerin ekonomik ve sosyal göstergeleri ile uyumlu olup olmadığını ve KDK’lara yapılan eleştirilerin haklılık payının olup olmadığını sorgulamaktır. Bu kapsamda 1996-2018 yılları arasında 64 ülke için 6 sosyal ve 8 makroekonomik göstergeyi içeren bir ekonometrik model kurulmuş ve panel veri yöntemi ile tahmin edilmiştir. Moody’s, S&P ve Fitch Ratings için ayrı ayrı yapılan tahmin sonuçları ile bu üç büyük derecelendirme kuruluşunun vermiş olduğu ülke kredi notları karşılaştırılarak tartışılmıştır. Model tahmin sonuçları incelendiği zaman KDK’lara yapılan eleştirilerin bir kısmının haklılık payının olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Özellikle 1997 Asya ve 2008-2009 Küresel Kriz dönemi öncesinde krizleri öngörememişler ve kriz sonrası dönemde de bazı ülkelerin kredi notlarını çok sert bir şekilde düşürerek mevcut krizi daha da derinleştirmişlerdir. Ayrıca yapılan bu çalışmada üç büyük derecelendirme kuruluşunun Türkiye için vermiş oldukları kredi notları, model tahmininden elde edilen sonuçlardan tüm dönemlerden daha düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

In financial markets, where many actors play a role, all actors have limited opportunities to analyze individually before making investment decisions. Therefore, before the investment decisions, financial information is needed to evaluate whether the financial commitments are carried out or not. Credit rating agencies (CRA) have emerged due to these needs, and they direct investment decisions through the financial information that they give market actors. However, especially during the economic crisis in the 1990s and the 2008-2009 Global Crisis, the rating agencies, which could not give a good account of themselves, were subjected to increasing criticism by many segments. This thesis study aims to question the credit rating given by three major credit rating agencies that direct world economy (Moody’s, S&P, and Fitch Ratings) are suitable with the countries’ economic and social indicators and whether the criticisms made against CRA are valid or not. In this context, an econometric model including six social and eight macroeconomic indicators for 64 countries between 1996-2018 was established and estimated by panel data method. Individual estimation results for Moody's, S&P, and Fitch Ratings and the country credit ratings given by these three major rating agencies are compared and discussed. When the model estimation results are examined, criticisms on CRAs are partly correct. Especially before the 1997 Asian and 2008-2009 Global Crisis periods, CRAs could not predict the crises. In the post-crisis period, they reduced credit rates of some countries very sharply, and in that way, they exacerbated the current crisis. Moreover, in that study, it has been found out that the credit ratings which three major rating agencies have given Turkey are lower than the conclusions obtained from model estimations.