Türkiye’de enerji tüketimi ve büyüme üzerine bir nedensellik analizi

Abstract

1970’li yıllardan sonra petrol krizleriyle birlikte Dünya büyük bir ekonomik krize girmiştir. Enerji arzından kaynaklan bu kriz ile birlikte enerji ve ekonomik büyüme kavramları iktisatçılar arasında daha çok tartışılmaya başlanmıştır. Yapılan bu çalışmada dünyada ve Türkiye’de enerjinin görünümü tartışılmıştır. Ayrıca enerji tüketimi ve ekonomik büyüme literatürü tartışmasına katkıda bulunmak amacıyla, bu çalışmada, iki farklı model ve veri seti kullanılmıştır. Birinci modelde Türkiye 1970-2019 örneklemi için sadece enerji tüketimi ile ekonomik büyüme değişkenlerinden oluşan bir modeldir. Bu model için yapısal kırılmaları dikkate almak amacıyla; Zivot-Andrews birim kök analizi, Gregory-Hansen eş-bütünleşme, uzun dönem analizi (DOLS, FMOLS ve CCR), kısa dönem analizi (DOLS, FMOLS ve CCR ile kurulan hata düzeltme modeli) ve Granger nedensellik analizi kullanılarak değişkenler arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. İkinci modelde Türkiye 1988-2019 örneklemi için enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki; Cobb Douglas fonksiyonu kullanılarak oluşturulan model ile emek ve sermaye faktörleri de dikkate alınarak; ARDL sınır testi ve Granger nedensellik analizi ile araştırılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda iki model içinde enerji tüketiminden, ekonomik büyümeye doğru uzun dönem ilişkisi ve Granger nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Sonuçlar birlikte değerlendirildiğinde enerji tüketiminin büyümenin Granger nedeni olduğu ve Türkiye’de iki farklı modelde de büyüme hipotezinin geçerli olduğu görülmüştür. Türkiye’de enerji yatırımlarının artmasına yönelik politikaların oluşturulması istikrarlı bir ekonomik büyümeye katkı sağlaması açısından önemlidir.

After the 1970s, with the oil crises, the world entered into a major economic crisis. With this crisis caused by energy supply, the concepts of energy and economic growth began to be discussed more among economists. In this study, the view of energy in the world and in Turkey was discussed. In addition, in order to contribute to the literature on energy consumption and economic growth discussions in this study, two different models and data sets were used. The first model consists energy consumption and economic growth variables of Turkey between 1970 and 2019. In order to take into account structural breaks for this model; relationships between variables were investigated using Zivot-Andrews unit root analysis, Gregory-Hansen cointegration, long-term analysis (DOLS, FMOLS and CCR), short-term analysis (error correction model was established with DOLS, FMOLS and CCR) and Granger causality analysis. In the second model, the relationship between energy consumption and economic growth for Turkey including the years between 1988 and 2019 investigated with using the Cobb Douglas function, considering the labor and capital factors. ARDL boundary analysis and Granger causality analysis were used in this model. As a result, the long-term relationship from energy consumption to economic growth and the Granger causality relationship were found for the two models. When the results were evaluated together, it was found that energy consumption is the Granger cause of growth, and the growth hypothesis is valid in two different models in Turkey.