Helmand Bölgesi akarsularının akım karakteristiklerinin havza fizyografik parametreleri ile belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, Afganistan Helmand Bölgesi akarsuları için uzun dönem ortalama debi ve anlık maksimum debi değerlerini hesaplamak için doğrusal ilişkiler bulunması amaçlanmıştır. Sayısal Yükseklik Modeli (SYM)’inden elde edilen havza fizyografik parametrelerini içeren bu çalışmada lineer denklemler elde edilmiştir. Çalışma için Afganistan’ın batı bölgesinden 11 havza seçilmiş ve hepsi 30 metrelik (1 açısal saniye) SRTM SYM’den belirlenmiştir. Tez kapsamında seçilen 11 havza için alan, çevre, ortalama havza yüksekliği, ortalama havza eğimi, havza ağırlık merkezi ve havza çıkış noktası arası kuş uçuşu uzunluk, havza akım gözlem istasyonunun kotu, havza kot-rölyef oranı, havzaya ait SYM’nin minimum ve maksimum profil eğriliği, Strahler ve Shreve çatallanma miktarları, akarsu ana kol uzunluğu, akarsu ana kol kuş uçuşu uzunluğu, akarsu ana kol uzunluğunun akarsu ana kol kuş uçuşu uzunluğuna oranı (sinüzoite), havza ağırlık merkezinin X ve Y koordinatları, havza akım gözlem istasyonu kotu, havza akım gözlem istasyonunun X ve Y koordinatları ve havzaya ait bakı haritasından elde edilen oranları gibi 30 fizyografik parametre hesaplanmıştır. Akım karakteristikleri ile fizyografik parametreler arasındaki ilişki adım adım geriye doğru çoklu doğrusal regresyon yöntemi ile elde edilmiştir. Modellerin uyumlulukları, belirleme katsayısı, düzeltilmiş belirleme katsayısı ve tahmin standart hatası ile değerlendirilmiştir.

This study aimed to find linear relationships to calculate the long term mean discharge and the maximum instantaneous discharge values for the Afghanistan Helmand Region Basin streams. Linear equations including the basin physiographic parameters obtained from the Digital Elevation Model (DEM) have been determined. For this study, 11 basins from the Afghanistan Helmand Region Basin were selected and all were contained from the 30 meters (1 angular second) SRTM DEM within the scope of this thesis. For each basin 30 physiographic parameters were calculated for 11 basins area, perimeter, average basin altitude, average basin slope, distance between basin center of gravity and basin exit point, elevation of basin flow observation station, basin elevation-relief ratio, minimum and maximum profile curvature of the extracted DEM of the basin, Strahler and Shreve bifurcation amounts, the length of the main stream, the straight length between the basin main stream starting point and the basin exit point, ratio between the length of the main stream and the straight length between the basin main stream starting point and the basin exit point (sinusoity), X and Y coordinates of basin center of gravity, basin flow observation station X and Y Coordinates with the ratios obtained from the aspect map of the basin elevation. By using the Backward Stepwise Multiple Linear Regression Method, relationship between the flow characteristics and physiographic parameters were obtained. Goodness of fit of the models was evaluated with determination coefficient, adjusted determination coefficient and standart error of estimate.