Türkiye'de yayılış gösteren Pluteus FR. Cinsinin moleküler filogenisi, taksonomik revizyonu ve ekolojik istekleri

Abstract

Pluteus Fr. dünya genelinde yaklaşık 300 tür ile Pluteaceae Kotl. & Pouzar (Basidiomycota, Agaricales) familyasının en geniş cinsidir. Bu çalışmada, Türkiye'de doğal olarak yayılış gösteren Pluteus cinsinin moleküler filogenisi, taksonomik revizyonu ve ekolojik isteklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede, Pluteus cinsine ait türlerin bu coğrafik bölgedeki biyoçeşitliliği, dağılımı, habitat, iklim ve pedolojik özellikleri ile türler arasındaki filogenetik ilişkileri araştırılmıştır. 2013-2016 yılları arasında Türkiye'nin farklı bölge ve illerinde gerçekleştirilen arazi çalışmaları ile 15 koleksiyonu oluşturan 750 Pluteus örneği toplanmıştır. Türler arası filogenetik ilişkilerin belirlenmesi için bu koleksiyonlar arasından seçilen 150 örneğin nrDNA iç transkripsiyonlu ara parça (ITS) bölgesinin tamamına dayalı DNA dizi analizleri gerçekleştirilmiş olup 103 örnekten sekanslar elde edilmiştir. Moleküler çalışmalar kapsamında Pluteus cinsine ait olduğu tespit edilen türlerin sekansları, dünyanın farklı bölgelerinde kaydedilmiş olan türlerin sekansları ile kıyaslanarak değerlendirilmiştir. Tüm filogenetik analizlerde dış grup olarak Amanita ve Entoloma cinslerinden seçilen Amanita pseudovaginata ve Entoloma mougeotii türleri kullanılmıştır. Çalışmamızda incelenen türlerin pileipellis yapısı ve pleurosistid özelliklerine dayalı olarak Pluteus cinsinin Pluteus, Celluloderma ve Hispidoderma olmak üzere üç seksiyona ayrıldığı tespit edilmiştir. Taksonomik ve moleküler analizlerden elde edilen sonuçlara göre, Türkiye’de Pluteus cinsine ait 37 tür belirlenmiş ve bu türlerin teşhis anahtarı ilk kez bu çalışmada sunulmuştur. Teşhis edilen türlerden 16'sının (Pluteus brunneidiscus, P. chrysophlebius, P. eludens, P. granularis, P. granulatus, P. hispidulus, P. hongoi, P. kovalenkoi, P. multiformis, P. nothopellitus, P. primus, P. pseudorobertii, P. sandalioticus, P. semibulbosus, P. shikae ve P. variabilicolor) ülke mikotası için yeni kayıt olduğu ortaya konulmuştur. Pluteus cinsine ait türlerin makroskobik fotoğrafları, mikroskobik betimlemeleri, detaylı çizimleri ve bazı nadir türlere ait morfolojik bilgiler ilk kez bu çalışma ile sunulmaktadır. Ekolojik çalışmalar kapsamında cinse ait türlerin yetişmesini etkileyen sıcaklık, yağış ve nem gibi iklimsel faktörlerin yanı sıra yetişme şekli, vejetasyon, yükseklik ve sezon gibi habitat özellikleri ortaya konulmuştur. Ayrıca, konukçuların yetiştiği bazı lokalitelerden alınan toprakların pedolojik özellikleri tespit edilmiştir. Çalışmamızda Laurus nobilis ve Liquidambar orientalis'in Pluteus cinsi için yeni konukçu kayıtları olduğu ortaya çıkmıştır.

Pluteus Fr. is the largest genus of the Pluteaceae Kotl. & Pouzar (Basidiomycota, Agaricales) family, with approximately 300 species worldwide. In this study, it was aimed to determine the molecular phylogeny, taxonomic revision and ecological requirements of Pluteus genus naturally distributed in Turkey. In this context, the biodiversity, distribution, habitat, climate and pedological characteristics of the Pluteus species in this geographical region and the phylogenetic relationships between the species were investigated. In the field studies carried out during 2013-2016 in different regions and provinces of Turkey, 750 Pluteus species constituting 15 collections were collected. In order to determine the phylogenetic relationships between species, DNA sequence analyzes based on the entire nrDNA internally transcribed spacer (ITS) region of 150 samples selected from these collections were performed and sequences were obtained from 103 samples. Within the scope of molecular studies, the sequences of the species identified as belonging to Pluteus genus were evaluated by comparing them with the sequences of the species recorded in different parts of the world. Amanita pseudovaginata and Entoloma mougeotii species selected from Amanita and Entoloma genera were used as outgroups in all phylogenetic analyses. Based on the pileipellis structure and pleurocystidia characteristics of the species examined in our study, it was determined that the genus Pluteus was divided into three sections as Pluteus, Celluloderma and Hispidoderma. According to the results obtained from taxonomic and molecular analyzes, 37 species belonging to the genus Pluteus were determined in Turkey and the identification key of these species was presented for the first time in this study. It was revealed that 16 of the identified species (P. brunneidiscus, P. chrysophlebius, P. eludens, P. granularis, P. granulatus, P. hispidulus, P. hongoi, P. kovalenkoi, P. multiformis, P. nothopellitus, P. primus, P. pseudorobertii, P. sandalioticus, P. semibulbosus, P. shikae, and P. variabilicolor) were new records for country's mycota. Macroscopic photographs, microscopic descriptions, detailed drawings and morphological information of some rare Pluteus species are presented for the first time by this study. Within the scope of ecological studies, in addition to climatic factors such as temperature, precipitation and humidity, which affect the growth of species belonging to the genus, habitat characteristics such as habit, vegetation, altitude and season have been revealed. In addition, the pedological characteristics of the soils taken from the localities where the hosts were grown have been determined. In this study, Laurus nobilis and Liquidambar orientalis were found to be new host records for the genus Pluteus.