Samsun evleri

Abstract

Orta Karadeniz Bölgesi’nde, İç Anadolu ile ulaşım bağlantılarının kesiştiği ana yol üzerinde yer alan Samsun, prehistorik dönemlerden beri, birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış olup, geleneksel dokusunu kısmen korumuş kentlerden biridir. Farklı din ve etnik grupların bulunduğu kent, 19. yüzyılda, Karadeniz’de ticaretin gelişmesi sonucu önem kazanmış, kentte farklı amaçlar için birçok bina inşa edilmiştir. Bu binalar arasında Samsun’daki Türk mimarisinin önemli bir kısmını oluşturan evler, dikkat çekmektedir. Kültür, iklim, arazi yapısı ve yerel yapı malzemesinin etkisiyle şekillenen bu evler, Samsun halkının tarihini, kültürünü, ekonomisini ve yaşam tarzını yansıtmaktadır. Çalışma kapsamında altmış dördü günümüze gelebilen, yirmi biri günümüze gelemeyen seksen beş ev incelenerek Samsun ev mimarisinin özellikleri belirlenmiştir. Şehir merkezindeki Samsun evlerinin tamamı, İlkadım ilçe sınırları içerisinde yer almaktadır. Evler Selahiye, Kadıköy, Kale, Ondokuz Mayıs ve Ulugazi mahallelerinde yoğunlaşmaktadır. Bunun yanı sıra Hançerli, Karadeniz, Zafer ve Hürriyet mahallelerinde de ev örnekleri bulunmaktadır. Bu çalışmada, yaşayış, kültür, iklim ve malzemenin etkisiyle meydana gelen Samsun evlerinin mimari özelliklerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Samsun’da 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın başlarında inşa edilmiş olan bu evler, plan tasarımları, cephe kompozisyonları, süslemeleri, malzeme ve teknikleriyle, dönem üslubunu yansıtmaları ve günümüze kadar korumaları bakımından önem taşımaktadır.

Located in the central Black Sea region, on the main road where transport links with Central Anatolia intersect, Samsun has been home to many civilizations since prehistoric times and is one of the cities that has partially preserved its traditional texture. The city, which has different religious and ethnic groups, has become important as a result of the development of trade in the Black Sea in the 19th century, and many buildings were built in the city for different purposes. Among these structures, houses, which constitute an important part of Turkish architecture in Samsun, take attention. These houses, shaped by the influence of culture, climate, terrain and local building materials, reflect the history, culture, economy and lifestyle of Samsun people. As part of the study, eighty-five houses, sixty-four of which can come to the present day, twenty-one of which can not come to the present day, were examined and the characteristics of Samsun house architecture were determined. All of the Samsun houses in the city center are located within the borders of Ilkadim district. Houses are mostly located in Selahiye, Kadıköy, Kale, Ondokuz Mayıs and Ulugazi neighborhoods. In addition, there are houses in Hançerli, Karadeniz, Zafer, and Hurriyet neighborhoods. In this study, it is aimed to determine the architectural features of Samsun house, which is emerged from the influence of life, culture, climate and material. These houses, built in Samsun in the second half of the 19th century and the beginning of the 20th century, are important in terms of reflecting the period features and protecting them until today with their plan designs, facade compositions, decorations, materials and techniques.