Yönetim faaliyetlerinde güç olgusu ve iş ahlakı üzerine bir araştırma

Abstract

Hayatın her alanında var olan yönetim faaliyetlerinin merkezinde yer alan iki temel kavram “güç” ve “ahlak” kavramlarıdır. Bu kavramların birbirleri ile olan ilişkileri özellikle iş hayatının temel bileşeni olan yönetim ve örgüt süreçlerinin başarısını etkileyen en önemli unsurlar arasında yer almaktadır. Özellikle yöneticilerin örgüt içerisinde ortak amaçları gerçekleştirmeleri için kendilerine verilen yönetsel güç ve yetkilerini hukuki ve ahlaki çerçeveyi aşarak bir şiddet aracına dönüştürmeleri, bunun sonucunda ahlaki olmayan pek çok uygulamanın yaygınlaşması hatta normalleşmesi örgütleri, örgütlerde çalışan bireyleri ve içinde yaşanılan toplumsal yapıyı pek çok açıdan olumsuz etkilemektedir. Güç ve ahlak arasındaki ilişkinin özellikle yönetim faaliyetlerindeki örgütsel ve toplumsal öneminden hareketle yola çıkılan bu çalışmanın amacı örgütlerde yönetim gücünü elinde bulunduran yöneticilerin kullandıkları güç kaynakları ile yöneticilerin çalışanlara karşı etik davranışları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu kapsamda bir model ortaya konulmuş, araştırma modeli ve oluşturulan hipotezleri test etmek amacıyla ADIM üniversitelerinin dört kurucu üniversitesi olan ADÜ, PAÜ, SDÜ ve MSKÜ’nün tüm akademik ve idari personellerinden oluşan araştırma evreninde alan araştırması yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre örgütsel güç ile yönetsel etik algısının genel ve alt boyutları arasında pozitif orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki olmakla birlikte sadece zorlayıcı güç ile negatif, düşük düzeyde ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir. Ayrıca örgütsel gücün alt boyutları ile birlikte, yönetsel etik algısındaki değişimin %54’ünü, yönetsel etik algısının ise alt boyutları ile birlikte örgütsel güç algısındaki değişimin %28’ini açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda değerlendirildiğinde özellikle uzmanlık, bilgi ve karizmatik güç gibi bireysel kaynaklı güçlerin yönetsel etikle daha yüksek oranda ilişkilendirildiği ancak ödüllendirme, zorlayıcı ve pozisyon gücü gibi pozisyon kaynaklı güçlerin kullanımının yönetsel etikle daha düşük oranda ilişkilendirildiği görülmektedir. Elde edilen bulgular tarihsel çerçevede ve literatür temelinde tartışılmış, sonuç ve önerilerle çalışma tamamlanmıştır.

The two main concepts at the heart of management activities in all areas of life are "power" and "ethics".The interrelations thereof are among the most important factors affecting especiallythe success of management and organizational processes, the main components of business life.In particular, managers are entrusted with certain managerial power and authorities to accomplishshared goals and objectives within the organization and the fact that they may render such power and authorities into a tool of violence by going beyond the legal and moral framework and consequently, many unethical practices become prevalent and even normalnegatively affects organizations, individuals working therein and the social structure in many ways.This studyis based on the organizational and social significance of the relationship between power and ethics especially in management activities and the aim thereof is to reveal the relation between the power sources used by the managers holding the managerialpower in organizations and their ethical behaviors towards the employees. A model has been established within this context and in order to test the research model and hypotheses, a field study has been conducted on the population of all academic and administrative staff of the four founding universities of ADIM universities, namely ADU, PAU, SDU and MSKU. Based on the research results, it is seen that although there is a positive, moderate and significant relationship between general and sub-dimensions of organizational power and managerial ethics, there is a negative, low and significant relationship only with coercive power. Moreover, it is concluded that the organizational power and its sub-dimensions are responsible for 54% of the change in the perception of managerialethics and accordingly, the perception of managerialethics and its sub-dimensions for 28% of the change in the perception of organizational power. When considered within this context, it is seen that individual-derived powers such as expertise, knowledge and charismatic power are particularly associated with managerialethics at a higher rate, while the use of position-derived powers such as rewarding, coercive and position power are associated therewith at a lower rate. The findings obtained are discussed within the historical framework and based on the literature and the study is concluded with the results and recommendations.