E-sporda ve sporda dijital oyun bağımlılığı, depresyon, anksiyete ve stresin ilişkisel olarak incelenmesi

Abstract

Çalışmanın amacı katılımcıların e-spor oyunu oynama ve spor yapma durumlarına göre dijital oyun bağımlılığı, depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinde anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemektedir. Bu amaç doğrultusunda e-spor oyunu oynayanların ve spor yapanların bu aktiviteleri haftalık yapma sürelerinin (hafta/saat) dijital oyun bağımlılığı üzerindeki etkileri de incelenmiştir. Ayrıca e-spor oyunu oynama ve spor yapma sürelerinin (hafta/saat) dijital oyun bağımlılığıyla birlikte depresyon, anksiyete ve stres düzeylerindeki etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte bağımlı değişkenler üzerindeki (dijital oyun bağımlılığı, depresyon, anksiyete, stres) cinsiyet faktörü etkisi de incelenmiştir. Katılımcıların spor ve e-spor ile ilgili metaforik algıları dijital oyun bağımlılığıyla ilişkili olarak değerlendirilmiştir. Araştırmada karma araştırma yöntemlerinden iç-içe desen kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Türkiye‘deki farklı bölgelerde amatör ya da lisanslı olarak e-spor oyunları oynayan, amatör ya da lisanslı olarak spor yapan ve spor yapmayan 14-30 yaş aralığındaki (x yaş =17.9± 3.42), 331 kadın (x yaş =17.5± 3.22), 582 erkek (x yaş =18.1± 3.52), toplamda 913 kişi oluşturmuştur. Kişilerin dijital oyun bağımlılık düzeylerini belirlemek için ?internet Oyun Oynama Bozukluğu Ölçeği (IGDS9-SF_TR)?, depresyon anksiyete ve stres düzeylerini belirmek için ise ?Depresyon Anksiyete ve Stres Ölçeği (DASS-21)? ölçekleri kullanılmıştır. Verilerin analizi t-testi, ANOVA, MANOVA, hiyerarşik regresyon analizi ve metafor analizi ile yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre e-spor oyunu oynayanların dijital oyun bağımlılığı, depresyon anksiyete ve stres düzeylerinin, spor yapanlara ve oyun oynamayanlara göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Erkeklerin dijital oyun bağımlılığının kadınlara göre daha fazla olduğu ancak kadınların depresyon anksiyete ve stres düzeylerinin erkeklere göre daha yüksek olduğu bulunmuştur. Katılımcıların haftalık spor yapma ve e-spor oyunları oynama sürelerinin dijital oyun bağımlılığı, depresyon, anksiyete ve stres düzeylerini etkilediği görülmüştür. Metafor analizinde, e-spor oyuncularının metaforlarının zevk, gerçeğin farklılaşması, bağımlılık, hedef ve sağlık temaları altında, spor yapanların ise; gelişim, sağlık, duygu, yaşam ve hedef temaları altında toplandığı görülmüştür. Sonuç olarak spor yapmanın ve/veya e-spor oyunları oynamanın, dijital oyun bağımlılığı, depresyon, anksiyete ve stres ile etkileşimi olan önemli değişkenler olduğu söylenebilmektedir.