Anadolu'daki akanthuslu kaideler

Abstract

Tez kapsamında ele alınan Anadolu'daki akanthuslu kaideler ile ilgili çalışmalar sırasında tespit edilen 31 adet akanthuslu kaide örneğinden 24 tanesinin izinleri alınarak incelemeleri yapılmıştır. Yayınları olan diğer kaidelerden ise sadece tez içerisinde bahsedilmiştir. Katalogları yapılan farklı kaide profillerine sahip, tez kapsamındaki kaideler Anadolu ve Anadolu dışındaki örnekleriyle kıyaslanarak tarihlendirilmiştir. Müze ve antik kentler içerisinde yer alan bu kaidelerin MÖ 2. yy'ın 2. çeyreğinden Geç Antik Çağ'a kadar yaygın bir kullanıma sahip olduğu görülmüştür. Bununla birlikte Anadolu dışında erken örneklerinden itibaren gymnasion, bouleuterion, tiyatro, cadde, nymphaeum, tak, saray, tapınak, bazilika, şehir giriş kapıları, odeon ve hamam gibi yapılar ile nekropol alanında karşımıza çıkan akanthuslu kaidelerin, Anadolu'da sadece gymnasion, gymnasion-hamam kompleksi, bouleuterion-odeon, tiyatro, kemerli yapı, agora kapısı, nymphaeum ve tapınak gibi yapılarda karşımıza çıkmaktadır. En erken örnekleri MÖ 3. yy'da Alexandria'da görülen ve Anadolu'da MÖ 2. yy'ın 2. çeyreğinde kullanımı başlayan akanthuslu kaidelerin önemli bir yere sahip olduğu ve MS 2. ve 3. yy'da farklı yapı türlerinin cephelerinde yoğun bir şekilde sevilerek kullanıldığı görülmüştür. Yapılan çalışma sonucunda akanthuslu kaidelerin, kaide profilleri belirlenerek bir tipoloji oluşturulmuş ve yaygın olarak kullanıldığı yapılar belirlenmiştir. Dönemin imar faaliyetleri ve zengin bezeme anlayışıyla yapılan akanthuslu kaidelerin, kendi içerisinde farklı bezeme ve tipolojik çeşitlilik göstererek özellikle başta batı Anadolu olmak üzere geniş bir yelpazede yoğun kullanım gördüğü anlaşılmıştır.

31 acanthus bases have been determined in Anatolia within the scope of this thesis. For 24 of them, permissions have been provided and the examples have been studied in detail. The rest is only mentioned in the thesis after their original publications. The bases which were cataloged in the thesis which have different profiles have been dated by comparing them with the Anatolian and non-Anatolian parallels. These bases, which are kept in museums or ancient cities, had widespread use from the 2nd quarter of the 2nd century BC to the Late Antiquity. Outside of Anatolia, acanthus bases were used in structures such as gymnasion, bouleuterion, theatre, street, nymphaeum, arch, palace, temple, basilica, city gates, odeon, and bath as well as in the necropolis area, however, in Anatolia, they were only present ata limited number of structures such as gymnasion, gymnasion-bath complex, bouleuterion-odeon, theatre, arched structure, agora gate, nymphaeum, and temple.Acanthus bases, the earliest examples of which were seen in Alexandria in the 3rd century BC and started to be used in Anatolia in the 2nd quarter of the 2nd century BC, were preferred on the facades of various building types in the 2nd and 3rd centuries AD. As a result of the study, a typology was established after the profiles of the acanthus bases and the buildings in which they are widely used were determined. It has been understood that the acanthus bases, which were produced after the architecture and the decoration approaches of the period, showed a decoration and typological diversity and were used extensively in a wide range, especially in western Anatolia.