Eylem faydacılığına yönelik eleştirilere bir çözüm önerisi: Richard B. Brandt ve kural faydacılığı

Abstract

18. yüzyılda Jeremy Bentham öncülüğünde etik bir teori olarak sunulan faydacılığa göre bir eylemin ahlaki bakımdan doğru olmasını sağlayan ölçüt faydadır. Fayda ilkesinin amacı, en yüksek sayıda insana en yüksek derecede mutluluk ve haz temin edilmesidir. Bentham, faydacı etik teorisinin ilerleyen aşamalarında, daha fazla fayda getirecek eylem için haz hesaplaması yapmaktadır. Bentham fiziksel arzuların tatminini ve hazzın niceliğini önemsemektedir ve bu nedenle John S. Mill tarafından eleştirilmektedir. Mill entelektüel hazları bedensel olanlardan daha değerli ve faydalı bulmaktadır. Mill’den sonra daha kompleksleşen eleştiriler ile eylem ve kural faydacılığı ayrımı ortaya çıkmaktadır. Bu ayrıma göre eylem faydacılık, klasik biçimiyle Bentham ve Mill‟in faydacılığı olarak adlandırılır. Buna göre eylem faydacılık, her tekil eylem için yapılacak haz hesabının güçlüğü ile ortaya çıkan zaman kaybı, insani değerlerin önemsizleşmesi ve fazla talepkar olması gibi noktalarda eleştirilmektedir. Kural faydacılıkta ise kural, eylemden önce belirlenir. Bu sayede eylem için beklenmeyen sonuçlarla, olası hesap güçlükleriyle ve insani açıdan baskı yaratacak durumlarla karşılaşılmayacaktır.Bu bağlamda çalışmamızın ana konusunu oluşturan Richard B. Brandt, kural faydacılık ve ideal ahlak yasası ile felsefesini şekillendirmeye çalışır. Ona göre toplumun ahlak yasalarına uygun olan eylem, ahlaki açıdan doğru olan eylemdir. Bu yasalar toplumda her türlü durum için vardır ve onlar her bireyin anlayıp uygulayabileceği düzeydedir. Böylece faydacılığın ilk halinden ayrılan Brandt, kural faydacılığı ve ideal ahlak yasası ile eylem faydacılığının maruz kaldığı zorlukları aşmaya çalışmaktadır.

According to utilitarianism, which was presented as an ethical theory by Jeremy Bentham in the 18th century, the criterion that ensures that an action is morally right is utility. The aim of the utility principle is to provide the highest number of people with the highest degree of happiness and pleasure. Bentham, in the later stages of the theory of utilitarian ethics, calculates of pleasure for action which brings more utility. Bentham cares about physical desires and the quantity of pleasure in the utility and therefore he was criticized by John S. Mill. Mill find intellectual pleasures more valuable and utility than physical pleasures. The separation between act and rule-utilitarianism emerges, with the criticisms complicating after Mill. According to this separation, act-utilitarianism is called Bentham and Mill's utilitarianism in its classical form. Accordingly, act-utilitarianism is criticized on points such as loss of time, caused by the difficultly of calculating the pleasure for each individual action, trivialization of human values and being too demanding. The rule is determined before the action in rule-utilitarianism. And thus, there will not be encountered unexpected results, possible account difficulties and the possibility of encountering situations that create pressure in terms of humanity in the action. In this context, Richard Brandt, who constitues the main subject of our study, try to shape the his philosophy of rule-utilitarianism and ideal moral code. According to him, action in accordance with the moral laws of society is morally right. These reside in every situation in society and each individual can understand and implement them. Thus, Brandt distinguishes from the initial state of utilitarianism and tries to overcome the difficulties faced by act-utilitarianism through rule-utilitarianism and the ideal moral code.