Mitlerin Büyüsü

Abstract

Modern insan ekonomik kaygıların da etkisiyle verimlilik ve işgücüyle zaman ilişkisini birbirine koşut olarak değerlendirmeye koşullandığından zamanı çok iyi kullanmak zorunda olduğu saplantısına kapılır çoğu zaman. Onu buna zorlayan en önemli neden, daha çok üretme, daha çok satma, daha çok kazanma ve daha iyi yaşama kaygısıdır kuşkusuz. Çevresinde olup bitenlere, bugünkü toplumsal yapının ve uygarlığın temellerini oluşturan ilkel insanın ürettiği totem, rit, söylence ve mitlere ayıracak zaman bulamaz, gereken özeni göstermez ya da yararcı ve çıkarcı bir bakış açısıyla bakmayı yeğleyerek çok da fazla önemsemez. Kendisini aklının ve onun ürettiği teknolojinin ve ürünlerinin denetimine, bırakır. Yabancılaştığının, doğadan koptuğunun, kendi özünden uzaklaştığının ve yalnızlaştığının farkında bile değildir çoğu kez. Yararcı, çıkarcı ve performansa göre değerlendirme biçimi onu nesnelerin ve yaşamın tinsel zenginliğinden yoksun bırakırken, giderek daha yüzeysel, dış görünüme önem veren, her şeyi usla açıklamaya çalışan pragmatik bir varlık haline dönüştürmektedir. İnsanın bu gidişi birçok yazar, sanatçı, bilim adamı ve düşünürü kaygılandırmakta, ilkel insanın ürettiği söylence, totem ve mitleri daha yakından ve derinliğine incelemeye yöneltmektedir. Yazından felsefeye, sosyolojiden tarihe, antropolojiden dilbilime, psikolojiden psikanalize çeşitli bilim dalları ve bunlarla uğraşanlar mitlerin içinde barındırdığı simgeler ve imge hazinesinin, ilkel insanın doğayla kurduğu sıcak ilişki ve uyumun nedenlerini araştırmakta mitolojik kahramanların öykülerini ve dramlarını örnek vererek çeşitli görüşler öne sürmektedirler. Bütün bu çalışmaların hareket noktası mitlerin saflığı, içtenliği, ilk olması, düşsel zenginliği, estetik açılımları, bugünkü uygarlığın ilk örnek ve modellerini oluşturmasıdır. Barthes, Durand, Eliade, Hamilton ve Strauss gibi düşünür ve bilim adamları mitlerin kuru ve katı kuralcı akılcılığın söylediği gibi uydurma, yalan ve kurmaca olmadığını, aksine yaşamımızın her alanında farkında olmadan varlıklarını sürdürdüklerini, bizi yönlendirdiklerini ve oldukça etkin olduklarının farkına varmaya davet ederler bizi. Bunu göstermek için de, dünyanın çeşitli bölgelerindeki ilkel toplulukların yaşam tarzlarını inceleyerek, derlemeler yaparak, mitlerin gizlerini açığa çıkarmaya, anlamlarını çözümlemeye ve yorumlamaya büyük önem verirler. Yazından Felsefeye, Psikolojiden Psikanalize, Siyasetten Ekonomiye mitlerin sihirli gücünden nasıl yararlanıldığını ve yararlanılması gerektiğini farklı bakış açılarıyla ele alırlar. Bu yaklaşım farklılıkları aynı zamanda mitlerin büyüsünün ve gücünün insana sunduğu bakış açısı ve yorumlama zenginliğinden kaynaklandığının bir göstergesidir.