Zn-60Al-(1-5) Cu alaşımlarının kuru sürtünme durumundaki aşınma özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada beş adet üçlü Zn-60AI-(1-5)Cu alaşımı kokil döküm yöntemiyle üretildi. Üretilen alaşımların aşınma özellikleri çubuk-disk (pin-on-disk) esaslı bir deney düzeneği yardımı ile incelendi. Söz konusu alaşımların iç yapılarının alüminyumca zengin $alpha$ dendritleri ile bu dendritleri çevreleyen çinkoca zengin $eta$ ve bakırca zengin $epsilon$ T fazlarından oluştuğu gözlendi. Yapılan incelemeler sonucunda Zn-60Al-(1-5)Cu alaşımlarının sertliğinin artan bakır oranı ile sürekli artarken, çekme dayanımının %4 oranına kadar artan bakır oranıyla arttığı ve bu oranın üzerinde ise bakır oranı arttıkça azaldığı belirlendi. Alaşımlarda aşınma ile meydana gelen hacim kayıplarının çalışma süresi ve uygulanan basınçla hemen hemen doğru orantılı olarak artığı gözlendi. Alaşımlara ait örneklerin aşınma yüzeylerinde belirgin çizikler ile sıvama tabakalarına rastlandı. Aşınma örneklerinin yüzeylerinde bir sıvama tabakası ile bu tabakanın altında yaralan yönlenmiş bölge şeklinde kendini gösteren bazı yapısal değişimlerin meydana geldiği gözlendi. Bu yapısal değişimler basınç etkisiyle meydana gelen plaslik deformasyon ve sürtünme ısısına dayandırılarak açıklandı. Yapılan değerlendirmeler sonucunda Zn-60Al-(1-5)Cu alaşımlarının kuru sürtünme durumundaki aşınmasında adhezyon ve abrezyon mekanizmalarının etkin olduğu belirlendi.