Bir Bektaşi şâiri Mehmed Ali Hilmi Dedebaba ve divânı

Abstract

Mehmed Ali Hilmi Dede 1842’de İstanbul’da doğmuştur. Bir Bektaşî şâiri olan Hilmi Dede, Sultanahmed civarında, Güngörmez Camii imamı Nuri Efendi ile Emine Bacı’nın oğludur. Ailesi, Merdiven köyünde Şahkulu Sultan Tekkesi post-nişini Hasan Baba’dan, kendisi de Aşçı Baba’dan el almıştır. 1863’te posta oturan Hilmi Dede, aynı yıl Hacı Bektaş Dergâhı’na giderek icazetini almıştır. 1907’de vefatına kadar bu görevini sürdürmüştür. Mezarı tekkenin haziresindedir. Ünü yurt içine ve yurt dışına yayılmış dedebaba üzerine yapılmış bazı çalışmalar vardır. Dedebaba ayrıca, çeşitli ansiklopedilerde de yerini almıştır. Divanı, ölümünden sonra, Merdiven köyü Tekkesi aşçısı Filibeli Ahmed Mehdi Baba tarafından bastırılmıştır. Bedri Noyan, bu divanı, kendisindeki bir yazma nüshayı esas alarak İstanbul’da tekrar yayımlamıştır. Bu yayında şiirlerin nesre çevrilmiş hâli ile açıklamaları da vardır. Divanda 218 gazel, 30 kaside, 21 murabba, 1 müstezat, 7 muhammes, 8 müseddes, 1 akrostiş, 1 muaşşer, 2 mersiye, 3 kıt’a, 10 müfred, 1 beyit, 42 tarih yer almaktadır. Hilmi Dedebaba Divanı, klasik divan tertibine uygun bir divandır; yani şiirler, elifba sırasına göre tanzim edilmiştir. Şairimizin yazdığı şiirlerde Bektaşi geleneği, bariz bir şekilde göze çarpmaktadır. Dedebaba üzerinde Niyâzi-i Mısrî ve Türâbî Baba’nın etkisi hemen sezilebilmektedir. Divanda kesif bir şekilde Hz. Muhammed, Hz. Ali, ehl-i beyt sevgisi ve bağlılığı görülmektedir. Dedebaba’nın bazı şiirleri bestelenmiş ve tekkelerde okunmuştur.