Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkezileşmesi Karşısında Bir Osmanlı Ayanı: Tavaslızâde Osman Ağa

Abstract

XVI. yüzyılın sonlarından itibaren ortaya çıkan siyasi ve iktisadi gelişmeler, Osmanlı idari düzenini büyük ölçüde değiştirerek adem-i merkeziyetçi bir sürecin başlamasına yol açtı. Bu dönemde, taşrada merkezden atanan idarecilerin yerini ayan sınıfı almıştı. İltizam ve malikâne sistemi ile büyük miktarda arazi ve çiftliğin işletmesini elde eden ayanlar zamanla taşra bürokrasisini de ele geçirmişler ve yerel özerkliklerini güçlendirmişlerdi. Ancak, 1774 yılında Ruslara karşı alınan ağır mağlubiyetin sonuçları, askeri alanda yenileşmeyi zorunlu kılarken, yapılacak reformların maliyeti, merkezi hükümet ile yerel güçleri karşı karşıya getirmişti. Yeniden merkezileşmeyi öngören XIX. yüzyıl başındaki reformlar, ayanları sistem dışına itmeye çalışırken, ayanlar da büyük bir direnç göstermişti. Ayanlarla hükümet arasında oldukça çetin mücadelelerin yaşandığı bu dönemde devletle nüfuz mücadelesine giren ayanlardan birisi de Batı Anadolu'nun en güçlü ayanlarından olan Tavaslı Osman Ağa'dır