SÖZ VARLIĞIMIZDA YILAN

Abstract

Farklı ve uzak coğrafyalarda, asırlarca birbirinden kopuk yaşayan Türk topluluklarının sözcük dağarcıklarına dair çalışmalar yapıldığında ortak noktaların çokluğu dikkat çekmektedir. Aynı hayat tarzına ve dünya görüşüne sahip bu toplulukların söz dağarcıkları da bu doğrultuda benzer hatta birebir aynı olabilmektedir. Yılan sözcüğü ile ilgili söz varlığı da bize bu ortak dünyayı gösteren yapıları içermektedir. Makalede, ilk yazılı kaynaklardan itibaren ulaşılabilen bütün tarihi dönemlerdeki eserlerden ve bugünkü Türk lehçelerinin sözlükleri ile eserlerinden yapılan taramalarla yılan sözcüğü ve etrafında oluşan söz varlığı tesbit edilmeye çalışılmıştır. Bu konudaki tespitler hem yaşadığımız coğrafyayı hem ortak kültürümüzü hem de söz varlığımızı göstermesi açısından büyük önem arz etmektedir. Tarihî ve günümüz Türk lehçelerinin ulaşılabilen sözlüklerinden tespit edilen 563 kelime üzerinde yapılan karşılaştırma ve incelemeler sonucunda kelime ve kelime gruplarındaki benzerlik ve aynı şekilde kullanışın %54.75 oranında olduğu görülmektedir. Günümüz Türk lehçelernin yazı dili yanında ağızlarından da kelime tespitlerinin tam olarak yapılıp incelenmesi sonucunda bu oranın daha da yüksek olacağı düşünülmektedir. Sadece yılan kelimesi etrafında oluşan kelime, kelime grubu, benzetme ve anlam dünyasını tespitlerimizden hareketle birbirinden uzak coğrafyalarda yaşayan Türk insanının aynı hayat tarzı, düşünce, hayal ve benzetme dünyasını kelimelerle bugüne kadar taşıdığı ve kullanmaya devam ettiği görülmektedir. Bu çalışmada tespit edilen ve gruplandırılan sözler, Türk dünyasının tamamında yılan çevresinde oluşan anlayış ve sosyo-kültürel hayat tarzından kaynaklanan yapının aynı olduğunu göstermektedir. Buna ek olarak Türk dilinin ortak yapısını ve kullanımını da gözler önüne sermektedir.