Mahtumkulu'nun edebî şahsiyetinin oluşumunda babası Dövletmemmet Azadı'nın etkisi

Abstract

Sanatçının şahsiyetini ve edebî yaratıcılığını etkileyen faktörlerin başında aile ve yaşadığı sosyal çevre gelmektedir. Türkmen edebiyatının en büyük şairi olarak kabul edilen Mahtumkulu on sekizinci yüzyılda yaşamış ve Türkmen yazı dilinin temelini atmıştır. Şairin babası Dövletmemmet Azadı da on sekizinci yüzyılın önde gelen şairi ve toplum önderlerinden biridir. Azadının Vagz-ı azat , Behiştnama , Beş Namaz , Hekayat adlı mesnevilerinin yanında, gazelleri ve rubaileri de bulunmaktadır. Özellikle Vagz-ı azat , Azadının edebî şahsiyetini ve ilmî derinliğini gösteren oldukça önemli bir eserdir. Azadı, bu eserinde dağınık hâlde yaşayan Türkmen boylarının birleşip tek bir devlet kurmaları fikrini ustalıkla işlemiştir. Bu düşüncenin, Mahtumkulunun başta Türkmenin şiiri olmak üzere, birçok şiirinde ele alındığını görmekteyiz. Yine Azadının eserlerine baktığımızda, bunların Türkmenlerin hayatının her yönünü -sosyal, siyasi, dinî, iktisadi, eğitim- kapsadığını görebiliriz. İlk eğitimini babası Azadıdan alan Mahtumkulu, babasından öğrendiği bu fikirleri geliştirip Türkmen Türkçesinin en güzel örnekleriyle mısralarında işlemiştir. Dolayısıyla Türkmenlerin millî şairi olarak kabul edilen Mahtumkulunun yetişmesinde ve edebî yaratıcılığının gelişmesinde babası Dövletmemmet Azadının etkisi büyüktür. Bu çalışmada Azadının Mahtumkuluna olan tesirleri sanatçıların eserlerinden yola çıkılarak gösterilmeye çalışılacaktır.