Yemen'in Kuzeyinde Osmanlı İdaresinin Yeniden Tesis Edilmesi ve Mekke Şerif Muavini Kıbrıslı Tevfik Paşa (1848-1851)

Abstract

Öz: Osmanlı Devleti, ilk kez Mısırın fethinden sonra Hadım Süleyman Paşa ile Osmanlı topraklarına katılan Yemenin elde tutulması için I. Dünya Savaşına kadar yoğun bir çaba harcamıştır. Ele geçirilişinden bir süre sonra Zeydilere karşı tutunamayan Osmanlı Devleti bölgeden çekilmiştir. Ne var ki 19. yüzyıl siyasi ve askeri olaylarının doğurduğu endişelerle birlikte Osmanlı Devleti Yemende tekrar harekete geçmek zorunda kalmıştır. Bu kapsamda Sultan Abdülmecid zamanında Tevfik Paşanın gerçekleştirdiği askeri harekât son derece önemlidir. Tevfik Paşa, bölgenin nazik durumu karşısında Osmanlı üst makamlarının bölgeye ehemmiyet vermesine ön ayak olmuş ve Yemendeki Osmanlı askeri faaliyetlerinin gerçekleş- tirilmesinde önemli bir görev üstlenmiştir. Osmanlı Devletinin bölgede böyle bir teşebbüse kalkışmasında Kızıldeniz ve Arap Yarımadasının güvenli hale getirilmesi de etkili olmuştur. Mekke ve Medine gibi kutsal toprakların güvenliği ve Osmanlı Devletinin sınırları içinde yer alan Müslüman ahali arasında düzenin devam ettirilmesi bakımından da Yemenin kontrol altına alınması gerekli görülmüştür. Bu araştırma ile Kıbrıslı Tevfik Paşa üzerinden Osmanlıların gerçekleştirdikleri askeri faaliyetler tetkik edilmeye çalışılacak- tır. Hadisenin gelişmesinde Kıbrıslı Tevfik Paşa son derece önemli bir noktada olduğu için olayların gelişimi onun üzerinden ele alınacaktır. Bunun yanında meseleyi daha iyi kavrayabilmek için yer yer devrin genel siyaseti ve Osmanlı Devletinin bölge üzerindeki politikalarına da yer verilecektir.