AVRUPA DİLLERİNDE SÖZLÜKLERE VERİLEN ADLAR ÜZERİNE

Abstract

Avrupa dillerinde sözlüklere verilen adların incelendiği bu çalışmada önce belli başlı dillerdeki sözlük adları gösterilerek bu diller hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Sonra Avrupa dillerindeki glossary, lexicon, thesaurus, dictionary, vocabulary, Wortschatz, wordbook, Wörterbuch, slovár' gibi sözlük adlarının anlamı, kökeni, yapısı, türevleri, adların geçtiği eserler verilip aralarındaki farklar açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın sonunda, Avrupa dillerindeki sözlük adlarının Grekçe kökenli sözlüklerle (glossary, lexicon, thesaurus) başladığı, bunları da kullanmakla birlikte Latince sözlüklerle (dictionary, vocabulary) devam ederek geliştiği, ulusal dillerin sözlük adlarıyla (Wortschatz, anlaşılmaktadır. Bu sözlüklerin hazırlanış amaçlarına göre aralarında birtakım farklar olduğu da gözlenmektedir. Ayrıca bir dil ailesini temsil eden başat dildeki sözlük adının, ailenin öteki üyelerinde ya da bu başat dilin çevresindeki küçük toplulukların dillerinde de aynı sözcüğün değişik biçimlerinin kullanıldığı görülmektedir. Sözlük adlarının kökenlerinin 'açıklamak, söylemek, saklamak, seslenmek' eylemlerine ve 'ses, söz, hazine' adlarına dayandığı anlaşılmaktadır. Glossary 'açıklanmış sözler kitabı' (gloss 'açıklamak', gl?ssa 'açıklanması gereken söz, dil); lexicon 'söz kitabı' (légein, 'söz söylemek', leksi-s 'söz söyleme, söylenen söz'); thesaurus 'hazine, söz hazinesi' (th? 'saklamak'); dictionary 'söz kitabı' (d?cere 'söylemek'); vocabulary 'söz hazinesi' (v?x, v?c- 'ses, 'seslenmek', voc?-re, 'seslenmek, çağırmak'); Wortschatz 'söz hazinesi' (wer 'söylemek'); wordbook 'söz kitabı' (wer 'söylemek'); Wörterbuch 'sözler kitabı' (wer 'söylemek'); slovár' 'sözlük' (sloviti 'söylemek', slov 'söz' [<zvuk 'ses']) anlamını taşıyan sözcüklerden yapıldığı izlenebilmektedir