YEMEN'DE ŞEYH SAİD ADLI ARAZİ ÇEVRESİNDE OSMANLI-FRANSIZ REKABETİ (1868-1912)

Abstract

Osmanlı Devletinin gerilemesi ile birlikte Kızıldenizdeki Osmanlı üstünlüğü de bundan etkilendi. Yemenin en stratejik noktalarından olan Adene yerleşen İngilizler, Osmanlı Devleti için güney topraklarında dikkat edilmesi gereken bir aktör haline geldi. Önceleri son derece kıymetsiz olan Kızıldeniz sahilleri ve bu denizde yer alan adalar ile limanlar, Süveyş Kanalının açılmasıyla birlikte birer cazibe merkezi oldu. Bu durumdan en fazla etkilenen yerlerden biri de Arap Yarımadasında yer alan Yemendi. Aden ve Hadramutlar bölgesi İngilizlerin elindeydi. Buna karşılık bir ara gevşek bir idareye sahip olan Kuzey Yemen bir süre Mısır idaresinde kalsa da XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren doğrudan Osmanlı yönetimi altına alınmak üzereydi. Bu gelişmeler yaşanırken Fransızlar da bölgede kendilerine üs vazifesi görebilecek bir yere sahip olma teşebbüsünde bulundular. Fransızların Yemen üzerinde ilgilendikleri nokta ise Şeyh Said oldu. Burası Kızıldeniz sahilinde İngilizlerin bölgedeki askeri varlığına karşı denge oluşturabilecek bir liman olarak düşünüldü. Bu makale ile Fransızların Yemen üzerindeki girişimi ve Osmanlı Devletinin bu girişime karşı aldığı tedbirler ele alınacaktır. Olayların seyri üzerinden Osmanlı Devletinin meseleyi ele alışı izah edilecektir.