KÜLTÜREL BELLEK ÇERÇEVESİNDE AHMED YESEVÎ İLE ANLAM BULAN ÂLİM-DEVLET BÜTÜNLEŞMESİ

Abstract

Ahmed Yesevî, Türklerin medeniyet ve uygarlık seviyesine ulaşmasında en fazla rolü olan abide şahsiyetlerdendir. Bilimi önceleyen din anlayışının temsilcisi olan Ahmed Yesevî, ilim ve din anlayışı, âlimliği, irşat metodu ve eseri Divan-ı Hikmet sayesinde İslamiyet'in yayılmasında çok etkili olmuştur. Orta Asya ve daha sonra Anadolu'nun siyasi ve sosyal bütünleşmesinde söz sahibi olması da onu ölümsüzleştirmiştir.Türk halk anlatılarında ve tarihinde kültürel bellek aracılığıyla evrilerek aktarılan birçok değer yer alır. Âlim ve devlet bütünleşmesi, kültürel bellekte yer alan ve Türk tarihi ve halk anlatmalarında işlenen değerlerdendir. Ahmed Yesevî'nin birçok menkıbesi dikkatle incelendiğinde, kültürel bellekle aktarılan değer ve motiflerin hem âlim-devlet bütünleşmesine işaret ettiği hem de Ahmed Yesevî'den önce başlayan ve daha sonra da devam eden bir geleneği yaşattığı görülecektir. Türk kültürel belleğindeki bade içme, ad alma, atalar kültü benzeri birçok motifi barındıran bu menkıbeler âlim-devlet bütünleşmesine en güçlü örneklerdir.