BOZKIR BİRLİĞİ KAYA BİRİMLERİNİN TRİYAS RİFTLEŞMESİ İLE KONTROL EDİLEN DİYAJENETİK TARİHÇESİ, BOZKIR-KONYA

Abstract

Toros Kuşağı'nın kuzey birimlerinden Bozkır Birliği, yapısal konumlarına göre, alttan üste doğru, riftleşme öncesi kayaları temsil eden Üst Triyas yaşlı Korualan Grubu, riftleşmeyle eş zamanlı Üst Triyas-Üst Kretase yaşlı Huğlu Grubu ve Jura-Kretase yaşlı Boyalı Tepe Grubu birimlerinden oluşmaktadır. Korualan Grubu; radyolarit ve çört arakatkılı, karbonat (kireçtaşı, dolomitik kireçtaşı, dolomit) ve klastik kayaç (kumtaşı, silttaşı, çamurtaşı, şeyl) ardalanması ile temsil edilmektedir. Huğlu Grubu; radyolarit, kireçtaşı ve klastik kayaç (kumtaşı, silttaşı, şeyl) arakatkıları içeren volkanik (bazalt, andezit) ve piroklastik (tüflü kumtaşı) kayaçlardan; Boyalı Tepe Grubu ise bütünüyle karbonat kayaçlarından oluşmaktadır. Bozkır Birliği'nin karbonat-silisiklastik-volkanojenik kayaçları bolluk sırasına göre karbonat (kalsit, dolomit), kuvars, feldispat (plajiyoklaz, anortoklaz), fillosilikat (illit, klorit, karışık tabakalı illit-klorit / I-C ve klorit-vermikülit / C-V, klorit-smektit / C-S ve ender smektit), ojit, hematit, analsim ve höylandit içermektedir. İllit Kübler indeksi verilerine göre; Korualan Grubu litolojileri düşük dereceli diyajenez, Huğlu Grubu litolojileri ise yüksek dereceli diyajenez-ankizon derecesini yansıtmaktadır. Riftleşme öncesi birimlere ait illit/mikalar muskovitik, riftleşmeyle ilişkili birimlere ait olanlar ise fenjitik ve seladonitik bileşime sahiptir. İllitlerde iz ve nadir toprak element (REE) içeriklerinin kondrite göre dağılımları Korualan ve Huğlu grupları için benzer yönelim sunmakta, ancak bu elementlerin miktarları Huğlu Grubu'nda az da olsa artmaktadır. İllit minerallerini oluşturan suyun dO-dD izotopsal bileşimi deniz suyu bileşiminden uzak olup; Doğu Akdeniz Meteorik Su (DAMS) ile magmatik su bileşimi arasında yer almaktadır. Bozkır Birliği kayaçlarından elde edilen veriler, riftleşme öncesi ve riftleşmeyle eş zamanlı birimlerin farklı mineralojikpetrografik ve jeokimyasal özelliklere sahip olduğunu göstermektedir. Riftleşmeyle ilişkili gerilme ve kabuk incelmesi nedeni ile riftin iç kısmındaki giderek gençleşen birimler kenarlarda kalan daha yaşlı birimlere göre daha fazla gömülerek ve ısınarak daha yüksek diyajenez koşullarına uğramış olmalıdırlar.