II. MEŞRUTİYETİN İLANINDAN TATİL-İ EŞGAL KANUNU’NA (1909) OSMANLI PAYİTAHTINDA İŞÇİ HAREKETLERİ

Abstract

Tanzimat Dönemi öncesi Osmanlı Devleti'nde, devletin geleneksel ekonomik yapısından mütevellit işçi sınıfı kavramı oluşamamıştı. Ancak Tanzimat Dönemi ile birlikte muhtelif alanlarda yüzünü Batı'ya dönen Osmanlı Devleti, ekonomik olarak da Batılılaşma aşamasını başlatmıştır. Payitaht İstanbul gibi kozmopolit liman kentleri de Batı ekonomisinin Osmanlı Devleti'yle tanışmasında ve Osmanlı toprakları üzerinde nüfuz sahibi olmasında etkili olmuştur. Bunun sonucunda ise, Batı işçilerine ait sosyo-ekonomik taleplere dayalı hak arama mücadelesi ve protesto kültürü Osmanlı işçilerini de etkilemiştir. Meşrutiyet'in ikinci kez ilan edilişi ile de birlikte İstanbul ve liman kentlerindeki işçiler başta olmak üzere Osmanlı işçileri, mevcut sosyo-ekonomik duruma dair memnuniyetsizliklerini ve isteklerini daha özgür bir şekilde dile getirmeye başlamış ve Tatil-i Eşgal Kanunu'na (1909) kadar sürecek olan yoğun bir grev dalgası başlatmışlardır. Bu makalenin amacı ise bu süre zarfında işçi hareketlerinin, kozmopolit bir limana sahip Payitaht İstanbul'da nasıl seyrettiğini ve Osmanlı işçilerinin nasıl sınıfsal bir nitelik kazanmaya başladığını1 incelemektir