Türkiye’de yatırım-tasarruf ilişkisinin Feldstein-Horioka paradoksu çerçevesinde analizi: farklı tipte eşbütünleşme yaklaşımları

Abstract

Literatüre göre, sermaye hareketliliğinin tam olduğu ülkelerde yatırımlar ile tasarruflar arasındaki ilişki zayıftır veya yoktur. Uluslararası sermaye akışının olmadığı ülkelerde ise yatırım ve tasarruf arasındaki ilişki çok güçlüdür. Oysaki Feldstein-Horioka (1980), sermaye hareketliliğinin yüksek olduğu 16 OECD ülkesi için yaptıkları ampirik çalışmada, yatırım-tasarruf arasındaki ilişkinin güçlü olduğu ve uluslararası sermaye akışının düşük olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Literatürdeki teorik bilgi ile ampirik bulgunun çeliştiği bu durum Feldstein-Horioka Paradoksu olarak bilinmektedir. Çalışmada, yurtiçi yatırım-tasarruf ilişkisi Feldstein-Horioka hipotezi kapsamında analiz edilmektedir. Ampirik yöntem olarak tek kırılmayı dikkate alan Gregory Hansen (1996) eşbütünleşme yöntemi kullanılmaktadır. Dahası karşılaştırma yapmak amacıyla ARDL sınır testi sonuçlarına da çalışmada yer verilmektedir. Veriler 1960-2016 yıllarını kapsamaktadır. Analizden elde edilen bulgulara göre, Türkiye'de yatırım ve tasarrufların incelenen dönemde eşbütünleşik olduğu görülmektedir. Uzun dönem tahmini ise, beklentilerle uyumlu olarak yurtiçi tasarrufların yatırımları arttırıcı etkisinin olduğu sonucunu vermektedir. Ayrıca çalışmaya göre, uzun dönem katsayılar arasındaki yaklaşık %15'lik farkın kırılma etkisinden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla, incelenen dönemde Türkiye'de Feldstein-Horioka paradoksunun geçerli olduğu sonucuna ulaşılmaktadır