Jambil’in “Akın Boldım” adlı şiiri üzerine bir inceleme

Abstract

Kazak sözlü edebiyatının en büyük temsilcisi olarak kabul edilen Jambıl, 1846-1945 yılları arasında yaşar. Jetisuv şairlerinin büyük ozanı Süyinbay’ın takdirini kazanarak, ondan dua alır. Süyinbay’ın yanında yaklaşık bir yıl kaldıktan sonra Kazak halk şiirinin; aytıs, jır ve tolgav türlerinde başarılı eserler verir. Esas şöhretini aytıs türünde söylediği şiirlerle elde eden Jambıl, aynı zamanda oldukça başarılı bir destan söyleyicisidir. Köroğlu, Kız Jibek, Oraq Mamay, Yedige ve Şora Batır vb. gibi birçok destanı dombıra eşliğinde söyleyip kendi yorumuyla halka ulaştırmıştır. Jambıl’ın eserleri, Kazak halkının kültürel bir ansiklopedisi gibidir. Şairin yaşadığı dönemde Kazakların başından geçen tarihi ve sosyal olayların birçoğu ozanın şiirlerinden takip edilebilir. Yine onun şiirleri Kazakların günlük hayatı ve sosyal yaşamları hakkında pek çok bilgiyi ihtiva etmektedir. Jambıl’ın “Akın Boldım” (Ozan/Şair Oldum) adlı şiiri yaşname türünün özelliklerini taşımaktadır. Bilindiği üzere yaşname, âşık edebiyatı nazım türlerinden olup, bu tür şiirlerde âşıklar duygu, düşünce ve tecrübeleri paralelinde insan ömrünü safha safha değerlendirirler. Türk dünyası edebiyatının müşterek unsurları arasında yer alan yaşnameler, halkın uzun yıllar sonucu elde ettiği geleneksel halk bilgisini ve toplumun ortak kültürel belleğini aksettiren nazım türlerinden biridir. Çalışmada yaşname kavramı ve Jambıl’ın hayatı hakkında genel bilgi verilip, ozanın yaşname özelliği taşıyan “Akın Boldım” adlı şiiri edebiyat dünyasına tanıtılmış ve bu eser üzerinden Jambıl’ın şiir dünyası ele alınmaya çalışılmıştır.