Günümüz Toplumlarında Anneliğin Değişen Biçimlerini Sosyal Medya Kullanıcıları Üzerinden Değerlendirmek

Abstract

Geleneksel ve modern toplumlarda kadın ve erkeklerin çocuk sahibi olma arzuları; bireysel sorumlulukların artması, işsizlik ve yoksulluk sınırında yaşayan kişilerin sayısındaki artış, anne-baba olmanın beraberinde getirdiği yükümlülükler, hastalık-sağlık konusunda meydana gelen değişimlerden etkilenmektedir. Tıbbi ve teknolojik gelişmelerin ön plana çıkması, bilgi-iletişim ağlarının kolay ve hızlı ulaşılabilirliği sağlaması, doğum kontrol yöntemleri gibi birtakım tedbirlere başvurma imkanları, kadınların ve erkeklerin anne-baba olma düşüncesini yeniden gözden geçirmesini beraberinde getirmiştir. Bununla birlikte günümüz toplumlarında mesleki birikimi artırmak, eğitim imkânlarından yararlanmak, mobil hareketliliği gerektirecek iş kollarındaki istihdamın artması özellikle kadınların anne olma düşüncesini ötelemelerine sebep olmuştur. Fakat son yıllarda sosyal medya kullanıcılarının artması ve televizyon programları ile bilgi-iletişim teknolojilerinin sunduğu yazın dünyası kadınları anneliğe ve özellikle de anneliğin değişen biçimlerine uyum sağlamaya davet etmektedir. Şöyle ki, sosyal medya ağlarından ınstagramda oluşturulan bloglarda kadınlar, anne olmaya karar verdikleri andan itibaren anne adaylarının ne yemeleri ne içmeleri gerektiği, hangi siteden alışveriş yapabileceklerine dair tavsiyeleri, bir taraftan kilo alırken diğer taraftan formlarını korumak için nelere dikkat etmeleri gerektiği gibi bir dizi yapıp etmeleri kadınlarla paylaşmakta ve en çok beğeni alan, en çok takip edilen listesi için adeta bir yarış içine girmektedirler. Bu durum kimi kadınlarda anneliğin arzulanan bir duyguya dönüşmesini sağlarken kimi kadınlarda tam tersine kaçınılan bir duygu ve davranış biçimine dönüşmektedir. Bu çalışma, özellikle günümüz toplumlarında kadınların annelik konusunda sosyal medya ağları üzerinden neleri takip ettikleri, bu konuda yapılan paylaşımların ön plana çıkan yönleri, çocuk bakımı ve sorunları ile ilgili kaygı ve problemlerin nasıl çözüleceği ve bununla ilgili uzman dışı kişilerin görüşlerine nasıl başvurdukları, sosyal medya ağlarından yaptıkları paylaşımlarla çocuk hakları konusunda doğabilecek sorunları nasıl görmezden geldikleri söylem analizi yöntemiyle irdelenmeye çalışılmıştır. Bunun için en çok kullanılan sosyal medya ağlarından facebook ve ınstagram kullanıcılarının anneliğe dair paylaşımları ile ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır. Söz konusu bilgi-iletişim teknoloji ağları üzerinden hareketle annelik olgusunun kamusal alana hangi anlam ve pratiklerle taşındığı, takip eden kişilerin bu paylaşımlara karşı nasıl bir yorumsal dil geliştirdikleri de analiz edilerek irdelenmeye çalışılmıştır. Yapmış olduğumuz çalışmada, gündelik yaşam pratiklerini geniş kitlelere ulaştırabilen sosyal medyanın, diğer alanlarda olduğu gibi annelik kimliğinin dönüşümüne de sebep olduğu gerçeğine ulaşmıştır. Bununla birlikte çocukları ile ilgili paylaşımların kimi zaman çocuk haklarına zarar verebilecek boyutlara ulaştığı da gözlemlenmiştir.