1924 ahali mübadelesinde mahallî sıtma olayları

Abstract

Birinci Dünya Savaşı sırasında olumsuz yaşam şartları nedeniyle ortaya çıkan salgınlarcephe ve cephe gerisindeki birçok insanın ölümüne veya olumsuz yaşam koşullarındahayatlarını devam ettirmelerine neden olmuştur. Gerek savaş esnasında, gerekse savaşsonrasında olumsuz etkenlerle mücadelede ilaç, yöntem ve metotların gelişmemişolması salgın felaketlerini beraberinde getirmiştir. 30 Ocak 1923 tarihinde Türkiye ileYunanistan arasında imzalanan Nüfus Mübadelesi Antlaşması, iki ülkede yaşayanazınlıkları mübadil konumuna getirdi. Mübadillerin yeni yerlerine uyum sağlayaraküretken konuma gelmelerine kadar geçen süreçte hükûmetler iktisadî ve sıhhî girişimleryapmak zorunda kaldılar. Mübadele sırasında bir kısım göçmenler çeşitli hastalıklarıntaşıyıcısı olarak Türkiye’ye gelmişlerdir. Büyük çoğunluğu uzun ve yorucu bir vapuryolculuğundan sonra bataklık ve sel birikintisi bulunan alanlara yerleştirilenmübadillerde görülen sıtmadan kaynaklı vakalar birincil sorun haline gelmiştir.Hükûmet, mübadillerde görülen sıtmayla mücadele etmek amacıyla yerleşim alanlarınagıda takviyesi ve kinin göndermek için kaynaklarını seferber etmiş, yerleştirildikleriyerlerin iklimine uyum sağlayamayan ve bataklık alanlarda bulunanların yerlerinindeğiştirilmesi sağlanarak sıtmanın yayılması önlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışma ilesavaş, göç ve salgınların toplum hayatına yansıyan tahripkâr özellikleri ile yorucu biryolculuktan sonra Türkiye’ye gelen soydaşlarımız arasında görülen hastalıklar vekarşılaştıkları zorluklar, özgün yayınlar ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi belgelerikullanılarak ortaya konulmuştur.