Yaralanmaları önlemede okul temelli eğitim programları: Sistematik derleme

Abstract

Çalışma öğrencilerde yaralanmaları önlemeye yönelik okul temelli eğitim programlarının etkililiğini değerlendirmek ve öğrencilerin güvenlik önlemi almaları, kendini koruma becerileri, davranışları ve bilgileri üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Sistematik derlemede; “Pubmed, Wiley Interscience, Sciencedirect, Cochrane Library ve EBSCOhost olmak üzeri 5 veri tabanından ulaşılabilen, 2000-2019 yılları arasında yapılan araştırmalar incelenmiştir. Çalışmada Türkçe ve İngilizce olarak “Okul temelli yaralanma önleme programları" "Çocuk ve adolesanlarda yaralanmaları önleme", "Çocuk ve adolesanlarda istemsiz yaralanmalar", "Okul yaralanmaları" anahtar kelimeleri kullanılmıştır. Bu bağlamda; araştırmaya dahil edilme kriterlerine uyan 7 çalışma sistematik derleme kapsamında değerlendirilmiştir. Sistematik derlemeye dahil edilen araştırmaların 5’i randomize kontrollü deneysel, 2’si yarı deneysel araştırma tasarımına sahiptir. Eğitim programları, akran öğretimi, birden fazla eğitim oturumları, çeşitli yaklaşımlar (örneğin, güvenlik ekipmanlarının sağlanması, ailelere güvenlik ile ilgili mektup gönderilmesi, öğrencilere güvenlik konulu ev ödevi verilmesi ve ders müfredatına güvenlik konularının eklenmesi) yer almıştır. Elde edilen araştırma sonuçlarına göre okul temelli uygulanan eğitim programlarının farklı kültürlerde ve eğitim sistemlerinde yapılmış olmasına rağmen yaralanmaları önlemede etkili olduğu saptanmıştır. Çalışmaların etkili olduğu alanlar trafik, spor, yangın ve yaya güvenliğidir. Bu sistematik derlemede incelenen çalışmalar yaralanmaları önlemede bize rehber olsa da okul temelli yaralanma önleme programlarının yaralanma olayları üzerindeki etkisini değerlendirmek için daha yüksek kaliteli çalışmalara ihtiyaç vardır.