Roma İmparatorluk Dönemi’nde Göz Hastalıklarının Tedavisinde Kullanılan Bazı Tıbbi Bitkiler

Abstract

Bu çalışmada, Roma İmparatorluk Dönemi’nde göz hastalıklarının tedavisinde kullanılan tıbbi bitkiler elealınmıştır. Söz konusu bitkiler, sıvı veya merhem şeklinde hazırlanan ilaçların içerisinde ana malzeme olarakkullanılmış ve göz tedavisinin önemli bir parçasını oluşturmuştur. İlaçların içeriğindeki malzemelerinbozulmasından dolayı günümüze ulaşamaması sebebiyle bu konudaki bilgilerimiz yetersizdir. Ancak Romaİmparatorluk Dönemi’nde yaşayan bilim insanlarının günümüze aktardıkları yazılı kaynaklar, göz tedavisindekullanılan bitkiler hakkında önemli bilgiler sağlamaktadır. Bu kaynakların aktardıkları bilgileri bir arayagetirerek hazırladığımız listede, adamotu, akasya, aloe, ayva, baldıran, banotu, çuha çiçeği, gül, hardal, haşhaş(afyon), hint sümbülü, iris, kantaron, keten, lycium, mersin, mür, nane, rezene, safran, sarımsak, sedef otu,sığla (günlük), soğan, tarçın gibi farklı familyalara ait bitkilerin göz ilaçlarının içerisinde kullanıldığıbelirlenmiştir. Ancak bunların arasında bazı bitkilerin daha yoğun kullanıldığı tespit edilmiştir. Çalışmamızdadetaylı bir şekilde incelediğimiz bu bitkiler, adamotu, akasya, baldıran, banotu, çuha çiçeği, haşhaş (afyon),lycium, mür, safran ve sedef otu’dur. Söz konusu bitkilerin, yaprak, dal, kök, meyve gibi bölümlerindençıkartılan öz su, yağ veya reçine, özellikle göz ağrısı ve göz iltihaplarının tedavisinde fayda sağlamıştır. Çuhaçiçeği gibi bazı bitkilerin ise, cerrahi operasyon öncesinde göz bebeğini büyütmek amacıyla kullanıldığıbelirlenmiştir. Ayrıca bazı bitkilerin hayvanların gözlerinde oluşan hastalıkları tedavi ettiği de tespit edilmiştir.Söz konusu bitkiler, hayvansal veya mineral kaynaklı malzemelerle karıştırılarak hazırlanmış, anne sütü, şarapve yağmur suyu gibi çeşitli maddelerle ilacın kıvamı ayarlanmıştır. Yaptığımız çalışma, göz ilaçlarınıniçerisindeki en önemli ana malzemenin bitkisel kaynaklı ürünler olduğunu ortaya koymuştur.