Deyimsel sözcük birlikteliklerinin sınıflandırılması ve bir eşdizimlilik kategorisi: deyimsel eşdizimlilik

Abstract

Bu çalışmada, Eski Türkçe metinlerde sıfatların eşdizimliliğinden hareketle deyimsel sözcük birliktelikleri kuramsal yaklaşımla sınıflandırılmıştır. Çalışmada, anlambilimsel yaklaşımla deyimsel birlikteliklerin belirlenmesinde ve birbirinden ayırt edilmesinde anlamsal şeffaflık (semantic transparency), anlam özelleşmesi (meaning specialization) ve genelleşme/ kalıplaşma (generalization/ formulaicity) ölçütleri kullanılmıştır. Eşdizimliliğin de dâhil olduğu deyimsel birlikteliklerin anlambilimsel sınıflandırılmasında, deyim ve sınırlı eşdizimlilik arasında deyimsel eşdizimlilik olarak adlandırılan bir geçiş kategorisi tasarlanmıştır. Dolayısıyla deyimle sınırlı eşdizimlilik arasındaki anlam olarak bulanık bölgeye deyimbilimi alanında kuramsal bir zemin oluşturulmaya çalışılmıştır. Çalışmada, deyim ve serbest sözcük birlikteliği arasında bulunduğu kabul edilen eşdizimlilik kategorileri; deyimsel eşdizimlilik, sınırlı eşdizimlilik ve açık eşdizimliliktir.