Türkçe bilmez Mehmed Ağa vakası ve Yemen’de Mısır etkisi

Abstract

Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın Mısır’da kurmuş olduğu iktidar sadece Nil çevresi ile sınırlı kalmadı. Bir süre sonra Osmanlı Devleti’nin yaşadığı zorluklardan da istifade ederek Suriye, Hicaz ve Sudan üzerine bir genişleme gösterdi. Yunan İsyanı sonrasında Osmanlı Devleti ile arasına soğukluk giren Mehmed Ali Paşa, nüfuzunu daha da arttırmak düşüncesiyle birçok defa Osmanlı Devleti ile karşı karşıya geldi. Bu dönemde dikkat çeken mücadelelerden biri de Hicaz ve çevresinde yaşandı. Bölgede Türkçe Bilmez olarak da isimlendirilen Mehmed Ağa, Osmanlı Devleti’nden bağımsız olarak Hicaz ve Yemen’de bir otorite tesis ettikten sonra Mehmed Ali Paşa ile karşı karşıya geldi. Birçok defa Mısır askerleri ile Türkçe Bilmez’e bağlı kuvvetler arasında şiddetli çarpışmalar oldu. Bu çarpışmalar Cidde’ye de önemli oranda tesir etti ve Türkçe Bilmez Mehmed Ağa bu süre içinde çok sayıda Mısır gemisine el koydu. Hadiseler bu şekilde devam ederken Türkçe Bilmez Mehmed Ağa’nın faaliyetleri Osmanlı Devleti’nin dikkatini çekti. Bu nedenle Babıali Mehmed Ağa lehine birtakım adımlar attı. Bu araştırma ile Türkçe Bilmez Mehmed Ağa’nın Hicaz ve Yemen’deki faaliyetleri takip edilecektir. Bunun yanı sıra Mısır’ın bölge üzerindeki nüfuzu ve Osmanlı Devleti’nin hadiseler karşısında takındığı tavır ortaya konmaya çalışılacaktır. Osmanlı Devleti’nin Kavalalı Mehmed Ali Paşa ile yaşadığı bu sıkıntılar Osmanlı Arşiv vesikalarından ve konuyla ilgili yapılmış araştırma ve inceleme eserlerden istifade edilerek irdelenmek istenmektedir. Aynı zamanda Türkçe Bilmez Vakası ve Mısır’ın bölgedeki faaliyetleri konusunda da kapsamlı bir çalışma ortaya konmak istenmiştir.