Farklı Bitki Uçucu Yağlarının Acanthoscelides obtectus (Say) (Coleoptera: Chrysomelidae: Bruchinae) Erginleri Üzerindeki Etkileri

Abstract

Acanthoscelides obtectus (Say) (Coleoptera: Chrysomelidae: Bruchinae) tohum kabuğunda delikler açarak kotiledonlarile beslenmesi sonucunda, diğer böceklerin ve mikroorganizmaların girişini kolaylaştıran fasulyenin önemli zararlılarındanbiridir. Bu çalışmada; ardıç (Juniperus communis), çay ağacı (Melaleuca alternifolia), kekik (Thymus vulgaris), lavanta(Lavandula hybrida), okaliptus (Eucalyptus globulus) ve sarımsak (Allium sativum) gibi bitki uçucu yağlarının A. obtectuserginleri üzerinde uzaklaştırıcı ve fumigant etkileri araştırılmıştır. Uzaklaştırıcı etkinin belirlenmesi amacıyla şeffaf bir plastiktüpün bir ucuna uçucu yağ, diğer ucuna ise saf su emdirilmiş filtre kâğıtları konulmuş ve 24 saat sonunda ergin bireylerinyönelimleri izlenmiştir. Fumigant etkinin belirlenmesi amacıyla ise uçucu yağ emdirilmiş filtre kağıtları cam kavanozlarınkapaklarına sabitlenmiş ve kavanoz içerisindeki canlı birey sayıları 1., 3., 5., ve 7. günlerde kaydedilmiştir. Çalışmanın ilkaşamasında uçucu yağların zararlıya karşı uzaklaştırıcı etki indeksleri (RI) sırasıyla -9.68, 20.00, -25.00, -11.76, 17.39 ve18.18 şeklinde hesaplanmıştır. Bu uçucu yağların zararlıya karşı uzaklaştırıcı etki indeksleri istatistiksel olarak önemsizbulunmuştur. Çalışmanın ikinci aşamasında her bir uçucu yağın 1000, 3000 ve 5000 ppm L-1’lik dozlarının A. obtectuserginleri üzerinde fumigant etkileri belirlenmiştir. Kullanılan uçucu yağların tüm dozlarının uygulanması sonucunda, uçucuyağlar arasında istatistiksel olarak bir fark kaydedilmemiştir. En yüksek ölüm oranları, ardıç uçucu yağının 5000 ppm L-1’likdoz uygulamasında 1., 3., 5. ve 7. gün sayımlarında % 25.33, % 30.67, % 44.00 ve % 62.67 ölüm oranlarının kaydedilmesiyleelde edilmiştir. Sonuç olarak, bu uçucu yağlar arasında hem uzaklaştırıcı etki hem de fumigant etkileri bakımından istatistikselbir fark bulunmamasına rağmen, zararlı ile mücadele de insan ve çevre üzerinde olumsuz etkilerinin olmaması bakımındantercih edilebilir.