Redhouse, a lexicon, English and Turkish (a-b), metin-inceleme

Abstract

Dil, insana özgü bir bildirişim aracıdır. İnsan bu bildirişim aracını var olduğu günden itibaren geliştirmeye çalışmıştır. Bu geliştirme çabaları zamanla çeşitli dil oluşumlarını meydana getirmiştir. Sözlü dil bu oluşumlardan biridir. Sözlü dil, bir konuşucu tarafından çıkarılan sesin ya da seslerin bir başkasına ulaşmasıyla gerçekleşir. Konuşan, sözlü dil aracılığıyla duygu ve düşüncelerini karşı tarafa aktarabilmektedir. Dil bu açıdan bir milletin kültürünü, geleneklerini ve göreneklerini ve alışkanlıklarını bulunduğu an içinde yaşatan ve geleceğe aktaran bir köprü görevi görmektedir. Sözlü dil bu işlevini en etkili biçimde cümleler ve cümleleri oluşturan sözcükler aracılığıyla yapmaktadır. Sözcük, seslerden meydana gelen biçimlerin anlam taşıyan birimlerini oluşturur. Bu anlam birimleri, insanların birbirleriyle iletişim kurmalarını sağlayarak dilin kuşaktan kuşağa aktarılmasını sağlar. Sözlü dilin yazı diline aktarılmasıyla daha geniş edebî metinler ortaya çıkar. Sözlükler, bir dilin söz varlığını toplayan ve koruyan eserlerdir. Sözlükler aynı zamanda eş zamanlı ve art zamanlı olarak bir dilin zaman içerisinde geçirdiği değişim ve dönüşümlerin izlendiği önemli kaynaklardır. Türk dilinin sözlük geçmişi yaklaşık bin yıl geriye götürülebilir. Daha yakın bir dönemde yazılmış sözlüklerden biri Redhouse’un 1861 yılında yayımlanmış olan A Lexicon, English and Turkish adlı eseridir. A Lexicon, English and Turkish yabancı dil öğrenmek isteyenler için yazılmış iki dilli bir sözlüktür. Adı geçen sözlükte İngilizce ögelerin açıklaması Osmanlı Türkçesiyle verilmiştir. Bu çalışmada, Osmanlı Türkçesinin 19. yüzyıldaki durumunu gösteren A Lexicon, English and Turkish adlı sözlüğün çeviri yazılı metni verilerek dil bakımından değerlendirilmiştir.

Language is a human communication tool. Man has tried to develop this communication tool since the day it existed. These development efforts have resulted in various language formations over time. Oral language is one of these formations. Oral language occurs when the sound or sounds produced by one speaker reach another. The speaker can convey his feelings and thoughts to the other party through oral language. In this respect, language acts as a bridge that keeps the culture, traditions, customs and habits of a nation alive in the present moment and transfers them to the future. Oral language performs this function most effectively through sentences and words that make up sentences. The word forms the meaning-bearing units of the forms made up of the sounds. These units of meaning enable people to communicate with each other and transmit the language from generation to generation. By transferring the oral language to the written language, larger literary texts emerge. Dictionaries are works that collect and preserve the vocabulary of a language. Dictionaries are also important sources where the changes and transformations of a language over time are followed simultaneously and diachronically. The dictionary history of the Turkish language can be traced back about a thousand years. One of the more recent dictionaries is Redhouse's A Lexicon, English and Turkish, published in 1861. A Lexicon is a bilingual dictionary for English and Turkish language learners. The explanation of the English items in the afore mentioned dictionary is given in Ottoman Turkish. In this study, the translated text of the dictionary named A Lexicon, English and Turkish, which shows the situation of Ottoman Turkish in the 19th century, has been evaluated in terms of language.