Faiz dışı fazlanın ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye uygulaması

Abstract

The primary surplus is formed in the case when public revenues in the budget are more than non-interest public expenditures. Thanks to the primary surplus, the sustainability of public debts is ensured and financial discipline is maintained. In addition, financial discipline based on primary surplus has effects on economic stability and economic growth. According to the Expansionary Fiscal Contraction hypothesis, financial discipline provided on the basis of primary surplus positively affects expectations and confidence and supports economic growth growth. In the first part of this study, non-interest rates are described in detail. Then, a theoretical basis for the Expansionary Fiscal Contraction Hypothesis and the effect of the primary surplus on economic growth were tried to be established. In the second part, the analysis of the selected European Union and the Developed and Developing Countries' primary surplus together with other economic indicators was analyzed through comparative tables. After that, the economic growth processes in Turkey are described according to a chronological order of history. High primary surpluses, which forms the anchor of fiscal policy, especially after the 2001 crisis, the impact on macroeconomic stability and economic growth; it has been interpreted through graphs and tables. In the third chapter, empirical studies conducted in the literature on this subject are examined and econometric analysis is carried out. In this study, the effect of noninterest balance rates on GDP growth rates in Turkey was examined by using ADF unit root test and VAR analysis using annual data for the period 1980-2021. According to the results of the analysis; It was found that about 99% of the change in GDP growth is caused by it, and about 1% is caused by the non-interest balance variable. Therefore, a 10% change in the non-interest balance will have an impact on GDP growth of 0.1%. These results show that the impact of the primary surplus on economic growth in Turkey is insignificantly low.

Faiz dışı fazla, bütçede kamu gelirlerinin faiz dışı kamu harcamalarından daha fazla olduğu durumda oluşmaktadır. Faiz dışı fazla sayesinde kamu borçlarının sürdürülebilirliği sağlanmakta ve mali disiplin korunmaktadır. Bunlardan ayrı olarak; faiz dışı fazla temelindeki mali disiplinin ekonomik istikrar ve ekonomik büyüme üzerinde etkileri bulunmaktadır. Genişletici Mali Daralma hipotezine göre; faiz dışı fazla temelinde sağlanan mali disiplin, beklentileri ve güveni pozitif etkileyerek ekonomik büyüme artışını desteklemektedir. Bu çalışmanın birinci bölümünde faiz dışı fazla detaylı olarak anlatılmıştır. Ardından Genişletici Mali Daralma Hipotezine ve faiz dışı fazlanın ekonomik büyüme üzerindeki etkisinde dair teorik bir temel oluşturulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde, seçilmiş Avrupa Birliği ve Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerdeki faiz dışı fazlanın diğer ekonomik göstergelerle birlikte incelemesi, mukayeseli tablolar üzerinden analiz edilmiştir. Sonrasında, Türkiye’deki ekonomik büyüme süreçleri kronolojik bir tarih sıralamasına göre anlatılmıştır. Özellikle 2001 Krizinden sonra uygulanan maliye politikalarının temel çıpasını oluşturan yüksek oranlardaki faiz dışı fazlanın, makroekonomik istikrar ve ekonomik büyüme üzerindeki etkisi; grafikler ve tablolar üzerinden yorumlanmıştır. Üçüncü bölümde, bu konuda literatürde yapılmış ampirik çalışmalar incelenmiş ve ekonometrik analiz gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, 1980-2021 dönemindeki yıllık veriler kullanılarak ADF birim kök testi ve VAR analiziyle, Türkiye’deki faiz dışı denge oranlarının GSYH büyüme oranları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre; GSYH büyümesindeki değişimin yaklaşık %99’unun kendisinden kaynaklandığı ve yaklaşık %1’inin faiz dışı denge değişkeninden kaynaklandığı bulunmuştur. Dolayısıyla faiz dışı dengede meydana gelecek %10’luk bir değişim, GSYH büyümesi üzerinde %0,1 oranında bir etki oluşturacaktır. Bu sonuçlar, Türkiye’deki faiz dışı fazlanın ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin önemsiz derecede düşük olduğunu göstermektedir.