Çocuk yoksulluğu ile mücadelede bir sosyal politika önerisi: Asgari gelir garantisi modeli

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’de kemikleşmiş bir sorun olan çocuk yoksulluğuna gelir temelli bir çözüm önerisi geliştirmek üzere asgari gelir garantisi sunumunu içeren modelleri incelemektedir. Türkiye’deki çocuk yoksulluğunun anlaşılmasına yönelik olarak 2006-2020 arasındaki yıllar için çocuk yoksulluğunun detaylı bir analizi TÜİK Gelir ve Yaşam Koşulları mikro veri seti üzerinden yapılmıştır. İlgili yazında üç konuda ilk kez gerçekleştirilen diğer analizler ile çocuk yoksulluğuna geniş bir bakış kazandırılmaya çalışılmıştır. İlk olarak çocukların yaşadıkları yoksunluklara yıllara (2006-2020) ve maddi yoksunluk ölçütlerine göre yer verilerek, çocuk yoksulluğunun boyutları ortaya konulmuştur. İkinci analizde ise Türkiye’de sosyal harcamaların yoksulluk üzerindeki etkilerinin fert bazındaki incelenmesinde Beckerman’ın (1979) yoksulluğu azaltmada etkinlik modeli ve Kim’in (2000) ayrıştırma analizi kullanılmıştır. Bu analizler ışığında Türkiye’de kamu aracılığıyla yapılan sosyal harcamalar çocuk yoksulluğunu yıllara göre (2006-2020) ortalama %0,7 gibi çok düşük bir düzeyde azaltabilmektedir. Öte yandan Türkiye’de yoksulluk ve çocuk yoksulluğunun azaltılamamasının, sosyal harcamaların etkin olmamasından kaynaklandığı da tespit edilmiştir. Son olarak tezin odak noktasını oluşturan çocuk yoksulluğu ile mücadele için bir sosyal politika aracı olarak evrensel ve seçici nitelikli 45 farklı asgari gelir güvencesi modeli oluşturulmuştur. Bu modellerin yedisinin en etkin modeller olduğu saptanmıştır. Etkin olan modeller kendi aralarında kapsayıcılık, maliyet ve ek olarak meydana gelen etkiler bakımından karşılaştırılmaya tabi tutulmuş, tercih edilecek model veya modeller politika oluşturuculara bırakılmıştır. B16 modeli etkin modeller arasında %0,003 ile çocuk yoksulluğunu ortadan kaldırmaktadır. Etkin modellerin yalnızca çocuk yoksulluğunu değil, Türkiye’deki genel yoksulluğu da ortadan kaldırdıkları bulgulanmıştır.

This study examines the models that include the minimum income guarantee in order to develop an income-based solution to child poverty, which is an entrenched problem in Turkey. In order to understand child poverty in Turkey, a detailed analysis of child poverty for the years 2006-2020 was made through the TurkStat Income and Living Conditions micro data set. In the related literature, it has been tried to gain a broad perspective on child poverty with other analyzes carried out for the first time on three subjects. First of all, the deprivations experienced by children are included according to years (2006-2020) and material deprivation criteria, and the dimensions of child poverty are revealed. In the second analysis, Beckerman's (1979) poverty reduction efficiency model and Kim's (2000) decomposition analysis were used to analyze the effects of social expenditures on poverty on an individual basis in Turkey. In the light of these analyses, social expenditures made through the public sector in Turkey can reduce child poverty by an average of 0.7% over the years (2006-2020). On the other hand, it has been determined that the inability to reduce poverty and child poverty in Turkey is due to the ineffectiveness of social expenditures. Finally, as a social policy tool to combat child poverty, which is the focus of the thesis, 45 different minimum income assurance models of universal and selective nature have been created. Seven of these models were found to be the most effective models. Effective models were compared among themselves in terms of inclusiveness, cost and additional effects, and the preferred model or models were left to policy makers. The B16 model eliminates child poverty with 0.003% among the effective models. Effective models have been found to eliminate not only child poverty but also general poverty in Turkey.