İşletmelerde kurumsallaşma ve kurumsal girişimcilik ilişkisi üzerine bir araştırma

Abstract

Küresel dünyanın artan rekabet koşulları, işletmeleri hayatta kalabilmek için ciddi bir çaba harcaması gerçeği ile karşı karşıya bırakmıştır. Özellikle 20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılın başlarında ulusal sınırların önemini kaybetmesi ile rekabetin hız kazanması, işletmelerin çevreyle olan iletişimlerinin uluslararası boyuta taşınması, bilgiye ulaşımın kolaylaşması ve girişimci faaliyetlerin yayılması, işletmelerin gündem maddelerinin değişmesine yol açmıştır. Günümüzde yakın planda işletmeleri incelemek istediğimizde sürdürülebilir rekabet açısından kurumsallaşmanın, değişim ve gelişimin devamı tarafında da kurumsal girişimcilik kavramlarının ön plana çıktığı görülmektedir. Bu nedenle literatür ve gözlemler çerçevesinde bu iki kavram yan yana getirilmiş; işletmelerde kurumsallaşma ve kurumsal girişimcilik ilişkisi, ülkeler için stratejik önemini koruyan, gelişime ve yatırıma açık enerji sektöründe analiz edilmiştir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na lisans başvurusunda bulunan ve talebi kabul gören işletmelerden lisans durumu ‘yürürlükte’ olan, lisans başlangıç yılı 2005-2020 aralığında olan, lisans tesis türü ‘yenilenebilir enerji kaynağı’ olarak kabul edilen 397 adet işletme çalışmanın örneklemini oluşturmaktadır. Her işletmeden, işletme sahibi, orta veya üst düzey yöneticiye ulaşılarak anket yöntemi ile araştırmaya katılımları sağlanmış veriler istatiksel analiz yöntemleri ile test edilmiştir. İlk olarak işletmelerde kurumsallaşmanın kurumsal girişimcilik algısı üzerinde anlamlı ve pozitif yönde bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İkinci olarak de kurumsallaşmanın alt boyutlarından formalleşme, profesyonelleşme, kültürel güç ve tutarlılığın her birinin kurumsal girişimciliğin alt boyutları olan yenilikçilik, proaktiflik, örgütsel öğrenme ve agresif rekabetçiliğin her biri üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu görülmüştür. Son olarak da işletmelerinin kurumsallaşma ve kurumsal girişimcilik seviyelerinin işletmenin büyüklüğüne ve yaptıkları yatırımın büyüklüğüne göre anlamlı bir fark gösterip göstermediği analiz edilmiş; anlamlı bir fark göstermedikleri tespit edilmiştir. Bulgular literatür temelinde tartışılmış, sonuç ve önerilerle çalışma tamamlanmıştır.

Businesses around the globe have faced the fact that they need to exert serious effort to ensure their persistence due to the intensified competition. As the global competition sharpened as a result of losing significance of national boundaries especially at the ends of 20th century and the beginnings of the 21st century, as businesses carried their domestic relations into international level, convenient access to information, diffusion of entrepreneurial activities have radically altered agendas of contemporary businesses. When we adopt closer perspective to investigate todays’ businesses, it could be seen that institutionalization and organizational entrepreneurship concepts have come forward in the contexts of sustainable competition and sustainable transformation and development, respectively. In this regard, these two concepts were oriented in our literature review and observations in order to analyze the relationship between institutionalization and organizational entrepreneurship in businesses within the scope of energy industry which is a strategic issue for countries and open to further development and investment. The sampling group of our study is consisted of 397 “alternative energy resources” businesses officially licensed by the Energy Market Regulatory Authority and who still have “active” license started between the period of 2005-2020. In line with our objectives, a survey study was conducted with business owner, senior or medium managers from each participant business and obtained data was statistically analyzed. According to our findings, it was first concluded that business institutionalization has positive and significant effect on organizational entrepreneurship perception. Secondly, of the sub-dimensions of institutionalization, formalization, professionalization cultural strength and consistency were found to have significant effect on innovativeness, proactiveness, organizational learning and aggressive competitiveness, sub-dimensions of organizational entrepreneurship. Finally, institutionalization and organizational entrepreneurship levels of businesses were analyzed whether they significantly differ with respect to organizational and investment size of the businesses, and no significant effect was determined in this regard. Our results and suggestions were presented after they were discussed with current literature findings.