TİP 2 Diyabetli yetişkinlerde bilgi, motivasyon ve davranış becerileri modeli temelli diyabet eğitimi ve motivasyonel görüşmenin bakım sonuçlarına etkisi: Randomize kontrollü çalışma

Abstract

Bu çalışma, Tip 2 diyabetli yetişkinlerde Bilgi, Motivasyon ve Davranış Becerileri (IMB) modeli temelli diyabet eğitimi ve motivasyonel görüşmenin bakım sonuçlarına etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma, deneysel araştırma tasarımlarından ön-test, son-test ve izleme testi ölçümlerinin olduğu, tek körlü, randomize kontrollü bir araştırmadır. Çalışma, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Polikliniğinde yürütülmüş, verileri Haziran 2021-Şubat 2022 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini 60 tip 2 diyabetli birey oluşturmuştur (deney grubu=30, kontrol grubu=30). Araştırma verileri Diyabetli Birey Tanılama Formu, Yetişkin Diyabet Bilgi Ölçeği, Sağlık İnanç Modeli Ölçeği, Diyabet Öz-Etkililik Ölçeği, Diyabet Öz-Yönetim Skalası ve metabolik kontrol parametreleri izlem formu ile toplanmıştır. Deney grubundaki bireylere IMB modeli temelli diyabet eğitimi ve motivasyonel görüşme programı üç ay süresince uygulanmıştır. Başlangıçta dört oturum diyabet eğitimi verilmiş, ardından iki haftada bir toplamda beş kez WhatsApp uygulaması yoluyla Motivasyonel Görüşme yapılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız gruplarda t-testi, varyans analizi, Mann Whitney-U testi ve Friedman testi kullanılmıştır. Deney ve kontrol gruplarının ön-test, son-test (3. ay) ve izleme testinde (6. ay) Yetişkin Diyabet Bilgi Ölçeği, Sağlık İnanç Modeli Ölçeği, Diyabet Öz-Etkililik Ölçeği ve Diyabet Öz-Yönetim Skalası puan ortalamalarının grup*zaman etkileşimi anlamlı bulunmuş, deney grubunun toplam ölçek puanları son-test ve izleme testinde artarken kontrol grubunda değişim olmamıştır (p<0,05). Ayrıca, deney ve kontrol gruplarının ön-test, son-test ve izleme testindeki HbA1c% ve Beden Kitle İndeksi (BKİ) puan ortalamalarının grup*zaman etkileşimi anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Deney ve kontrol grupları arasında son-testte HbA1c% ortalaması yönünden anlamlı fark yokken izleme testinde gruplar arası fark görülmüştür (p<0,05). Deney grubunun HbA1c% ve BKİ değeri zamana bağlı anlamlı düşüş gösterirken kontrol grubunda herhangi bir değişim olmamıştır. Sonuç olarak IMB modeli temelli girişimin tip 2 diyabetli bireylerde diyabet bilgisini, sağlık inancını, öz-etkililiği ve öz-yönetimi artırmada, HbA1c% ve BKİ değerini azaltmada etkili olduğu saptanmıştır.

This study was conducted to examine the effects of Information, Motivation and Behavioral Skills (IMB) model-based diabetes education and motivational interviewing on care outcomes in adults with Type 2 diabetes. The study is a single-blind, randomized controlled trial with pre-test, post-test and follow-up test measurements from experimental research designs. The study was carried out in the Endocrinology and Metabolic Diseases Polyclinic, and the data were collected between June 2021 and February 2022. The sample of the study (intervention group=30, control group=30) consisted of 60 individuals with type 2 diabetes. Study data were collected with Adult Diabetes Information Scale, Health Belief Model Scale, Diabetes Self-Efficacy Scale, Diabetes Self-Management Scale and metabolic control parameters follow-up form. IMB model-based diabetes education and motivational interview program were applied to the individuals in the experimental group for three months. Initially, diabetes education was given in small groups in four sessions, then Motivational Interviews were held individually every two weeks for a total of five sessions via WhatsApp. In the analysis of the data, independent sample t-test, analysis of variance, Mann Whitney-U test and Friedman test were used. The mean scores of the Adult Diabetes Information Scale, Health Belief Model Scale, Diabetes Self-Efficacy Scale and Diabetes Self-Management Scale in the pre-test, post-test (3rd month) and follow-up test (6th month) of the intervention and control groups group*time interaction was found to be significant, while all the scale scores of the intervention group increased in the post-test and follow-up test, there was no change in the control group (p<0.05). In addition, the group*time interaction of the mean scores of HbA1c% and Body Mass Index (BMI) in the pre-test, post-test and follow-up test of the intervention and control groups was found to be significant (p<0.05). While there was no significant difference between the intervention and control groups in terms of the mean HbA1c% in the post-test, there was a difference between the groups in the follow-up test (p<0.05). While the HbA1c% and BMI values of the intervention group showed a significant decrease over time, there was no change in the control group. As a result, IMB model-based intervention was found to be effective in increasing diabetes information, health belief, self-efficacy and self-management, and decreasing HbA1c% and BMI in individuals with type 2 diabetes.