Tunceli’de ziyaret yerleri ve halk inanışları

Abstract

Bu çalışmamızda, Tunceli’yi coğrafi ve tarihi yönden kısaca incelendikten sonra Alevilik ve Bektaşilik terimlerinin kavramsal tanımları üzerinde durduk. Ardından bu ilde Aleviliğin, tarihin akışı içinde nasıl şekillendiğini, “Dersimde Alevilik” tabirinin nasıl ma’kes bulduğunu açıklamaya çalıştık. Öte yandan tezimizin ana başlığını oluşturan, Tunceli merkezden Pülümür’e, Ovacık’tan Pertek’e, Mazgirt’ten Nazımiye’ye, Hozat’tan, Çemişgezek’e kadar Alevilerce kutsal sayılan ve büyük önem taşıyan ziyaret yerlerini teker teker inceledik. Bu ziyaret mekânların efsanelerini, ziyaret mekânlarında yapılan ritüelleri birer birer ele aldık ve Dinler Tarihi açısından değerlendirdik. Sonra Tunceli’de örf haline gelmiş, doğum, nişan, evlilik, ölüm gibi insan hayatının geçiş dönemleri ile ilgili inanış ve uygulamaları, tabiat ve tabiat olayları, uğurlu ve uğursuzlukla ilgili inanışları bu alanla ilgili yazılı, görsel ve sözel kaynakları inceleyerek anlatmaya çalıştık. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Bunlar: Birinci bölüm: Tunceli’nin Fiziki ve İnanç Yapısı, İkinci bölüm: Tunceli’de ziyaret mekanları, ilgili inanış ve uygulamalar, Üçüncü bölüm: Tunceli’de yerleşik halk inanışları ve Uygulamaları’dır.

In this study, after briefly examining Tunceli in terms of geography and history, we focused on the conceptual definitions of the terms Alevism and Bektashism. Then, we tried to explain how Alevism was shaped in the course of history in this province, and how the term "Alevism in Dersim" came to be. On the other hand, we examined one by one the places of great importance and sacred to the Alevis, from Tunceli center to Pulumür, from Ovacık to Pertek, from Mazgirt to Nazımiye, from Hozat to Çemişgezek, which form the main topic of our thesis. We discussed the legends of these places and the rituals performed in the places of visit one by one and evaluated them in terms of the History of Religions. Then, we tried to explain the beliefs and practices related to the transition periods of human life such as birth, engagement, marriage, death, nature and natural events, beliefs about auspicious and bad luck, which have become a tradition in Tunceli, by examining the written, visual and verbal sources related to this field. Our work consists of three parts. These are: First part: Physical and Belief Structure of Tunceli, Second part: Visiting Places and Related Rituals in Tunceli, Third part: Various Folk Beliefs and Practices Related to Transition Period and Daily Life in Tunceli.