2007 ve 2018 Türkiye bina deprem yönetmeliklerinin tasarım ve değerlendirme yaklaşımlarının irdelenmesi ve karşılaştırılması

Abstract

Türkiye’nin özellikle son yüzyılda deprem sebebiyle yaşadığı kayıplar depreme dayanıklı yapı üretiminin bir zorunluluk olduğunu göstermektedir. Sürekli değişen ve yenilenen deprem yönetmelikleri bu ihtiyacın bir sonucudur. Özellikle son yıllarda deprem mühendisliği alanında yapılan çalışmalar ve yaşanan depremlerden öğrenilen acı tecrübeler, tüm dünyada deprem yönetmeliklerinin güncellenmesine sebep olmaktadır. Geçmiş depremler sebebiyle mevcut binalarda meydana gelen hasarın büyüklüğü, sadece yeni binaların tasarımı konusunda değil, aynı zamanda mevcut binaların deprem performanslarının belirlenmesi konusuna da deprem yönetmeliklerinin el atmasına sebep olmuştur. Ülkemizde ilk defa 2007 yılında yayınlanan deprem yönetmeliğine eklenen 7. Bölüm ile mevcut binaların deprem performanslarının belirlenmesi konusunda düzenlemeler getirilmiştir. Ardından 2018 yılında ilan edilen ve 2019 yılından itibaren yürürlüğe giren deprem yönetmeliği ile hem yeni binaların dayanıma göre tasarımı, hem de mevcut binaların şekildeğiştirmeye göre deprem performanslarının belirlenmesi konusunda önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Yürütülen bu tez çalışması kapsamında halen kullanılmakta olan 3, 5 ve 7 katlı 3 adet mevcut binanın projeleri elde edilmiştir. Söz konusu binaların 2007 ve 2018 yönetmeliklerine göre önce dayanıma göre tasarımları yapılmış ve böylelikle her iki yönetmeliğin tasarım yaklaşımları karşılaştırılmıştır. Ardından 2007 ve 2018 yönetmeliklerine göre tasarlanan binaların deprem performansları hem 2007, hem de 2018 yönetmeliklerinde tarif edilen şekildeğiştirmeye göre değerlendirme yaklaşımı kullanılarak belirlenmiştir. Böylelikle yakın geçmişte ilan edilen bu iki yönetmeliğe göre yapılan dayanıma göre tasarım ve şekildeğiştirmeye göre değerlendirme yaklaşımları, gerçek binalar kullanılarak karşılaştırılmıştır. Seçilen binaların analizleri sırasında piyasada yaygın bir biçimde kullanılan STA4CAD programından yararlanılmıştır. Elde edilen sonuçlar hem tasarım hem de değerlendirme açısından iki yönetmeliğin farklı sonuçlar verdiğini, 2018 yılında ilan edilen deprem yönetmeliğinin hem tasarım hem de değerlendirme açısından 2007 yönetmeliğine kıyasla daha muhafazakâr sonuçlar verdiğini göstermektedir.

The losses that Turkey has experienced due to earthquakes, especially in the last century, show that the production of earthquake-resistant structures is a necessity. The constantly changing and renewed earthquake regulations are a result of this need. Especially in recent years, the studies in the field of earthquake engineering and the painful experiences learned from the earthquakes cause the earthquake regulations to be updated all over the world. The magnitude of the damage to existing buildings due to past earthquakes has caused earthquake codes to deal with not only the design of new buildings, but also the determination of seismic performance of existing buildings. With the 7th Chapter added to the earthquake regulation published for the first time in our country in 2007, regulations were introduced to determine the earthquake performance of existing buildings. Then, with the earthquake regulation, which was announced in 2018 and entered into force as of 2019, significant changes have occurred both in the design of new buildings according to strength and in determining the earthquake performance of existing buildings according to deformation. Within the scope of this thesis study, the projects of 3 existing buildings with 3, 5 and 7 floors, which are still in use, were obtained. According to the 2007 and 2018 regulations, the buildings in question were first designed according to strength, and thus the design approaches of both regulations were compared. Then, the earthquake performances of the buildings designed according to the 2007 and 2018 regulations were determined using the deformation evaluation approach described in both the 2007 and 2018 regulations. Thus, the design according to strength and evaluation approaches according to deformation made according to these two regulations, which were announced in the recent past, were compared using real buildings. During the analysis of the selected buildings, the STA4CAD program, which is widely used by the pcactising engineers, was used. The results show that the two regulations give different results in terms of both design and evaluation, and the earthquake regulation announced in 2018 gives more conservative results in terms of both design and evaluation compared to the 2007 regulation.